به گزارش عصرهامون به نقل از فارس،‌ احمد رضا بنایی اسماعیلی، پژوهشگر و کارشناس مدیریت شهری در یادداشتی درمورد نقش محله محوری و مسجد محوری در مدیریت شهری نوشت: از مهمترین رویکردهای توسعه، توجه به سرمایه‌های اجتماعی و تقویت شاخص های کمی وکیفی وبه کارگیری آن در توسعه کشور، توجه به مساجد است. این رویکرد نه تنها به قابلیت زمینه سازی برای رشد و گسترش سرمایه‌های اجتماعی توجه دارد بلکه معتقد است تقویت سرمایه‌های اجتماعی نقش مهم و حیاتی در ابعاد مختلف توسعه جامعه دارد.

چنین رویکردی اساس توسعه رابر پایه بنیان معرفی و نظام فکری خود پی ریزی می‌کند وچنین نگرشی ضمن استفاده از تجارب سایر جوامع از نگاه کلیشه‌ای و اقتباسی اجتناب می‌کند.

عنصر دین به ویژه دین مبین وکامل اسلام و تجلیگاه آن که همانا مسجد است از مهم‌ترین سرمایه‌های اجتماعی محسوب می شود که همواره نقش تعیین کننده ای در توسعه جوامع به ویژه جوامع محله ای و شهری دارد. مسجد نهادی است که در اجرای عدالت اجتماعی وتوزیع متناسب بیت المال، فقر زدایی تبعیض زدایی نقش مهمی را ایفا می‌کند، علاوه بر این  مسجد در نعکاس نقطه نظر هاو پیشنهادهای مردم شهرهاومحله ها به مسؤولان و تاثیر گذاری بر روند تصمیم گیری ومدیریت خرد کشور می تواند بسیار تاثیر گذار باشد.

به طورکلی نقش دین در کاهش آسیب پذیری اجتماعی و ارتقای سطح ارزشهای اخلاقی وانسانی وبالارفتن ضریب امنیت ومشارکتهای مردمی ومسؤولیت‌های اجتماعی تردید ناپذیر است، اما درحال حاضر از امکانات مساجدو توانمندی های ساکنان محلات برای توسعه مسائل فرهنگی،اجتماعی واقتصادی محله به درستی استفاده نمی شود و برنامه های مساجد بدون در نظر گرفتن خواست‌ها و نیازهای ساکنان به روشهای غیر کارآمد انجام می گیرد در صورتی که می توان باتفکیک کارکردی سه نوع مسجد جامع، منطقه ای و محله ای،کار ویژه مساجد محله ای را هویت بخشی کرد یا تاثیر آن رابرای ایجاد تعلقات هویتی محله ای از دیانت،مراسم،نهادهاو الگوی دینی در خاطر فرهنگی( هم محله ای اثر) خاصی بر جای میگذارد که در درک آینده آنها ازخود دین و محله تاثیر به سزایی دارد.

در مدیریت شهری از منظر شهرسازی و برای دریافت اهمیت و جایگاه بنای اساسی و اولویت بناها، از تاریخ اسلام صدر اسلام ، می توان دریافت که عمل و رفتار پیامبر(ص)، ( مهاجرت از مکه به مدینه)، برای نشان دادن جایگاه این بنا، در گسترش و اولویت و رتبه نحست این بنا در شهرسازی و تشکیل حکومت و مدنیت در هر عصری خواهد بود.

در پرداخت به شهرسازی اسلامی و رعایت و رواج فرهنگ اسلامی در آثار و اماکن ، باید به خوبی دریافت که قبل از هر اقدامی، نخست ساخت و جایگاه مسجد ، در شهرسازی بر مبنای الگوی اسلامی و دینی ، اولین رتبه را داراست .در دوران معاصر به دلیل تغییرات عمده درروند زندگی و فعالیت وسایر عوامل و نیز تغییرات اساسی در جوامع و شکل گیری ساختارهای نوین اجتماعی، دین همچنان حضور مؤثر و پررنگی دارد.

بدین صورت که نهادهای دینی که ساختار و قالب های حضور دین در جامعه را صورت بندی می کنند از اهمیت اساسی برخوردار است که از مهم‌ترین مراکز وابسته به نهادهای دینی می‌توان به مسجد اشاره کرد ؛که همزمان با ظهور اسلام به منظور گردهمایی ها و تجمعات دینی و سیاسی شکل گرفت . مساجد هم به لحاظ معماری و جنبه های هنری و هم نقش دینی و فرهنگی همواره دارای اهمیت بوده اند و طبیعتا میزان ودرجه این اهمیت در دوره هایی که حاکمیت دینی نیز وجود داشته، بیشتر بوده است.

در کشورهای اسلامی و بعضا غیر اسلامی به هر کوی برزنی که وارد می شوی مناره ای از دور از همه بناها برجسته تر است و این نشان از اهمیت والای این بنای مذهبی در جوامع اسلامی است. جایگاه و اولویت مهم این مکان مذهبی با نقش های بسیار مهمی که در فرهنگ و دین اسلام دارد ، جز اقدام های اساسی باید در زندگی مسلمین باشد که همواره دیده شده که حتی در دور افتاده ترین روستاها این بنای ارزشی با توجه به توان مردم ساخته شده است که نیازمند توجه بیشتربه نقش های مهم و زیادی که مسجد در زندگی و تربیت و ...مردم  و جامعه دارد را باید جستجو کرد.

مساجد نقش های بی بدیلی در تروبج فرهنگ، تمدن، اسلامی، تربیت و..داشته و دارد، در طول تاریخ مسجد رابطه بسیاری با بازار ، کتابخانه ، عبادت ، طبابت ، دارالعماره، مدرسه، بهداشت، سیاست ،وحتی بزرگان، مراجع و روحانیت و ...داشته است، که بواسطه این روابط نقش های مسجد را می توان در زندگی مردم و جامعه دریافت.

در بعضی شهرهای در کنار مساجد وجود، حمام، کتابخانه و صندوق های قرش الحسنه و... نشان ازاعتبار این موضوع و اهمیت نقش مساجد در میان جامعه و مردم بوده است. روحانیت، وعاظ، مربیان آموزشی و تربیتی، اساتید و فرهنگیان، بزرگان و متنفذین و همه اصحاب علم و دانش ، رسانه های گروهی و...، نقش بسیار مهمی در ترویج این نقش ها را در مورد مساجد برعهده دارند.

اگربنای مسکن(خانه) و سرپناه ، به عنوان محلی برای دفاع ،حراست ، آسایش و راحتی خود و اهل خانه و فرزندان است ، مسجد هم بنایی برای عبادت و آرامش روحی و روانی جامعه است. نما، ظاهر و محیط مسجد و...حتی نوع رنگ مسجد و شکل و فضای آن باید موثر و در ارتباط با روح و روان و آرامش فردی و جمعی باشد، رنگ آبی و لاجوردی (آسمانی ) مایه آرامش روح و روان است.

با توجه به رشد علم و تکنولوژی و بخصوص ابزار و وسایل سمعی و بصری و آموزشی نوین و... در عصر کنونی دیگر نمی توان، مدیریت مساجد را به افراد سنتی و یا هر فردی سپرد و یا بصورت باری به هر جهت، مدیریت کرد. به نظر می‌رسد در این موضوع لازم است رشته‌های دانشگاهی، تحت عنوان مدیریت اماکن مذهبی در دانشگاهها تاسیس و افرادی را برای این مهم آموزش و تربیت کنند.

مساجد جایگاه و محلی برای عبور از ناملایمات دنیوی، وحدت و همدلی، تعاون ، اطلاع رسانی ، سلامتی ، بهداشت روانی و روحی ، نماد مدنیت، دانش، اجتماعی شدن، پیشگیری و آموزش، تربیت و... است. مسجد مکان مقدسی برای دفاع از ارزش‌ها و مبانی دینی و اعتقادی و در یک کلمه بنا به فرموده امام خمینی (ره) سنگر است. مسجد دژ مستحکمی است که در آن به دفاع از جسم و روح و ارزشها دینی و انسانی و... پرداخته می شود.

مسجد مأمن دستگیری بی پنهان است. مسجد جایگاه فریادخواهی و مبارزه با ظلم و بی عدالتی و آگاه سازی و پرداختن به امور مسلمین و امت اسلامی است. مسجد محل تجمیع رفتارهای فرهنگی و ارزشی و مذهبی است که نیازمند، پرداختن بیشتر برای نسل جدید و همه مردم خواهد بود.

مساجد آینه اسلام و تمدن اسلامی است و ابزاری تمدن ساز در طول تاریخ اسلام بوده است. محلی برای فراخوانی ، وفاق ، وحدت و همفکری در مسائل و مشکلات و انجام امور مهم  و احیانا وقایع غیرمترقبه مانند سیل و جهاد و ...بوده است.

بر ما مسلمانان و امت اسلامی واجب است که از این سنگر بسیار مهم به خوبی دفاع کنیم و هرچه بیشتر نسبت به نقش و اهمیت آن آگاه شویم و بدانیم که مساجد از مهمترین سنگر هاست و روزی که مساجد از رونق بیفتند، ما باید احساس خطر جدی کنیم.

امروزه اگر جرائم در جامعه زیاد می‌شوند ما بدانیم شاید دوری و خالی شدن مساجد بی تاثیر نباشد لذا هرچه حضور در مساجد بیشتر و پررنگ ترشود، نشاط و شادابی و سلامت روحی وجسمی ، تربیت و ... نسل جدید بیشتر و در مقابل، میزان جرائم و تعداد زندانیان و انواع جرائم کمترو زندان‌ها خالی و مشکلات تربیتی کمتر می‌شوند.

ما نباید از نقش مسجد و تاثیر آن در تربیت درست فرزندانمان غافل شویم، چرا که همین مساجد بودند که با حضور جوانان و نوجوانان فرزندانی برای جبهه و جنگ و دفاع از ارزشها را در کشور ما بخوبی تربیت وساخت که مایه سربلندی کشور ما در طول تاریخ شد.در پایان توصیه می شود در بودجه های فرهنگی و ورزشی و توسعه مساجد و نقش های آن در کشور باید بازنگری کرد و بیش از این نگذاریم، فاصله بین کتابحانه ها و پارک‌ها و ...ایجاد شود و مساجد را محلی برای آموزش و توسعه فرهنگی و آموزشی و...تجهیز کنیم.

این موضوع از صرف بسیاری از هزینه‌ها در دراز مدت جلوگیری خواهد شد. باید باور کرد که نقش مساجد  و احیاء آنها ، متناسب با روند و امور زندگی و مشکلات امروزی در جامعه اسلامی ما یک ضرورت انکارناپذیر است و قدرت معنوی مساجد بیش از تصور و قدرت بازدارنده قانون است و افراد جامعه ، نیازمند آرامش و فضای نورانی مساجد است.
انتهای پیام/