کرونا، دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی را به کُما برد/ بهشماره افتادن نفسهای صنعت گردشگری در ایران
به گزارش عصرهامون به نقل از صبح قزوین؛ در اواخر سال 2019 نوع جدیدی از ویروس کرونا به نام کووید 19 در چین شناسایی شده و در پی آن شهر ووهان قرنطینه شد، پس از آن کم کم این ویروس به سایر شهرها و کشورها نیز نفوذ کرد و در ایران نیز اوایل اسفندماه شاهد اولین مبتلایان به کرونا بودیم.
در نهایت باتوجه به جهانی شدن این ویروس سازمان بهداشت جهانی در 11 مارس 2020 مصادف با 21 اسفند ماه 98 کووید 19 را رسما بهعنوان پندمیک معرفی کرد.
در پی شیوع این ویروس و باتوجه به سرعت انتشار بسیار بالای آن، جهان در راستای جلوگیری از شیوع بیشتر و برای کنترل این ویروس ناشناخته مجبور به قرنطینه کردن شهرها، کاهش ترددات، اجرای سیاستهای فاصلهگذاری اجتماعی و قطع و یا به حداقل رساندن ارتباطات در حد ممکن شد.
شیوع این ویروس ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی و حوزههای مختلف از جمله اقتصاد را با مشکل مواجه کرد؛ صنعت گردشگری یکی از زمینههایی بود که از ابتدای شیوع کرونا با چالش جدی روبرو شد.
به دلیل فاصلهگذاری اجتماعی و ممنوعیت سفر و رفت و آمدهای بین شهری گردشگری به طور کامل متوقف شد، به طور قطع این مشکل جهانی بوده و اختصاص به کشور ما ندارد، اما شرایط خاص موجود در کشور باعث شد مشکلات ایجاد شده در این حوزه از اهمیت بیشتری برخوردار شود.
در ابتدا با توقف فعالیتها، اعلام شد که مسافران میتوانند ضمن لغو سفرها و بلیتهای خود مبالغ پرداختی را از دفاتر خدمات مسافرتی و آژانسها دریافت کنند که همین موضوع در ابتدای امر مشکلات فعالان این حوزه را کلید زد؛ چراکه هزینههای رزرو بلیت و اقامتگاهها به آژانسها پرداخت نشده و مبلغی برای استرداد به مشتریان نداشتند.
در کنار این موضوع تمام فعالیتهای مسافرتی و توریستی ممنوع شد و همین موضوع مشکل تعطیلی و بیکاری فعالان این حوزه را رقم زد و خسارات زیادی متوجه آنان شد. در این شرایط و باتوجه به جایگاه گردشگری بهعنوان یک صنعت حمایت دولت از این قشر و جبران خسارات ضروری است.
اما برای بررسی وضعیت این صنف به سراغ تعدادی از فعالان، کارشناسان و مسئولان این حوزه در سطح استان و کشور رفته و از نقطه نظرات آنان در این راستا استفاده کردیم.
در ابتدا برای آشنایی اولیه با مفهوم و پتانسیلهای گردشگری، جایگاه و نقش آن در زمینههای مختلف به سراغ یکی از مدرسین گردشگری رفتیم.
نقش گردشگری در توسعه پایدار
آرمین آچاک در گفتوگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین درباره پتانسیلهای برجسته گردشگری در استان قزوین اظهار میکند: برای تعریف پتانسیلهای گردشگری یک منطقه باید بازتعریفی صورت بگیرد و در آن عناصری که جاذبه گردشگری محسوب میشوند، جاذبههای اولیه و ثانویه و حتی این موضوع که آیا اساسا خوش رفتاری مردم یک شهر نیز میتواند جاذبه گردشگری تلقی شود مورد بررسی قرار گیرد.
وی ادامه میدهد: استان قزوین بصورت بالقوه جاذبههای گردشگری بسیاری را در خود جای داده که با توجه به موقعیت هر یک، گردشگران خاص خود را جذب میکند و از این منظر راههای نرفته بسیاری برای تبدیل نمودن آنها به یک عامل جذاب و گردشگرپذیر وجود دارد.
این مدرس گردشگری درباره راههای جذب گردشگر میگوید: از زمینههای خوراکی و ادبی تا ویژگیهای آب و هوایی و ناهمواریهای زمین در یک منطقه هر یک میتوانند الهام بخش ایدههای نوین گردشگری باشند که میبایست در جلسات گوناگون و بارشهای فکری آنها را دسته بندی و در یک همکاری و اقدام استانی و فرااستانی به اجرا گذاشت و قطعا در این صورت بیشتر آحاد استان از آن منتفع خواهند شد.
وی با اشاره به نقش گردشگری در توسعه پایدار و اقتصاد میگوید: ضریب تکاثری گردشگری در اقتصاد پایدار بسیار بالاست و به مقدار هزینهکردی که از طریق گردشگران به اقتصاد تزریق میشود، به مراتب در این بخش تاثیرات بالاتری نسبت به سایر صنایع و منابع اقتصادی وجود دارد.
عدم تحقق جایگاه صنعتی گردشگری در کشور
این کارشناس حوزه گردشگری ادامه میدهد: آهنگ رفتاری این صنعت به دلیل ماهیت درونی و انسان محوری که داراست، میتواند تا سالها ماندگار و عامل بقای کشورها باشد، هر چند که گردشگری تنها منجر به رشد اقتصادی نمیشود و فرهنگ، اجتماع و محیط زیست نیز میتواند تا حد زیادی از این رشد متاثر باشد.
وی با بیان رابطه بین گردشگری و صنعت عنوان میکند: اساسا در دنیا از گردشگری بهعنوان صنعتی چتری یاد میکنند که بسیاری از صنایع پویای جهان را در سایه حمایت خود دارد، به نوعی که برای هر عنوان صنعت در دنیا میتوان سرنخی هر چند کوچک در دنیای گردشگری یافت.
آچاک ادامه میدهد: اما این صنعت بیانتها هنوز جایگاه ابتدایی و اصلی خود را بهعنوان یک صنعت در کشور پیدا نکرده، این بدان علت است که گردشگری در ابتدا نوعی تفکر محسوب میشود و برای ورود آن باید تغییرات ساختاری در تفکر کلان و خرد جامعه روی دهد.
پس از آشنایی اولیه با مفاهیم، جایگاه و نقش گردشگری موضوع مشکلات این صنف و راهحلها و حمایتهای مورد نیاز آنان از دیدگاه چند مسئول و کارشناس مورد بررسی قرار گرفت.
استرداد مبالغ سفرهای کنسل شده به مسافران شتاب زده و کارشناسی نشده بود
علی اکبر عبدالملکی نیز در گفتوگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین؛ اظهار میکند: سال 98 سال خوبی برای صنعت ضعیف گردشگری و سایر صنایع نبود، سال با سیل و زلزله آغاز شد و در کنار حوادث مختلف در نهایت با شیوع کرونا آب پاکی روی فعالیت تمام صنایع ریخته شد.
وی ادامه میدهد: البته تمام دنیا درگیر این ویروس است و آسیبهای شدیدی متوجه آنها شده، در این بین بیشترین آسیب به صنعت گرشگری وارد شد که به طور جدی تحت تاثیر قرار گرفته و بسیاری از موارد به ورشکستگی و تعدیل نیرو منجر شد.
رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع وابسته اتاق بازرگانی ابراز میکند: متاسفانه در ابتدا درباره دفاتر مسافرتی شتاب زده و بدون هیچ گونه کارشناسی و درنظر داشتن نظرات بخش خصوصی تصمیم گیری شده و اعلام شد افرادی که از این دفاتر تور، بلیت یا رزرو هتل داشتهاند میتوانند قرارداد خود را کنسل کرده و مبالغ را دریافت کنند، این درحالی است که در ازای تورهای خریداری شده، ایرلاینها و شرکتهای هواپیمایی پولی به دفاتر گردشگری و خدمات مسافرتی عودت ندادهاند.
این مقام مسئول عنوان میکند: پیشنهاد ما به تعویق انداختن سفر و مدارا کردن با آژانسها بود که به طور شدید تحت تاثیر کرونا قرار گرفتند؛ مبلغی که آژانسها از مسافر دریافت کرده بودند هزینههای جاری دفاتر، حقوق پرسنل، پیش پرداخت رزروهای هتلهای داخلی و خارجی را تامین میکرد، از این رو متاسفانه با وضعیت بوجود آمده و صدور بیانیه از جانب وزارتخانه و معاونت گردشگری مبنی بر دریافت وجوه توسط مردم خساراتی متوجه این دفاتر شد.
وی اضافه میکند: وزارت گردشگری پس از گذشت زمان اعلام کرد که سفرها به تعویق بیفتد، البته این موضوع نوش داروی پس از مرگ سهراب بود؛ زیرا باتوجه به اعلام قبلی، مردم برای دریافت وجوه خود به دفاتر مراجعه کرده بودند، در نهایت این وضعیت منجر به ورشکستگی آژانسهای مسافرتی شد؛ زیرا توان پاسخگویی به مردم نداشتند.
پرداخت وام 12 درصدی، دردی از صنعت گردشگری دوا نمیکند
عبدالملکی بیان میکند: دولت از پرداخت وام 12 درصدی به ازای هر کارمند به دفاتر مسافرتی خبر داد، اما تاکنون اطلاعی از پرداخت وامها نداریم و زمان پرداخت آن مشخص نیست، این درحالی است که سایر کشورها تسهیلات بدون بهره و بلاعوض به صنعت گردشگری اختصاص دادهاند.
وی ادامه میدهد: آسیبی که به صنعت گردشگری وارد شده به راحتی و در زمان کوتاه قابل جبران نیست؛ لازم است دولت و وزارت گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی از دفاتر مسافرتی حمایت کنند، اما موضوع اساسی این است که دولت پولی برای پرداخت ندارد و باتوجه به تحریمهای ظالمانه موفق به جبران هزینهها نبوده و کند پیش میرود.
رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع وابسته اتاق بازرگانی میگوید: ما بارها از طرف اتاق بازرگانی پیشنهاد دادهایم که دولت به اصل 44 قانون اساسی عمل کرده و محدوده خود را کوچکتر کند تا توان پرداخت هزینههای خود را داشته باشد.
وی ابراز میکند: وزارت گردشگری و میراث فرهنگی وزارتی نوپاست از این رو از دولت، مجلس و قوه قضاییه انتظار داریم همه جانبه از آن حمایت کنند؛ زیرا این وزارتخانهی درحال رشد نیاز به تقویت دارد و در غیر این صورت رشد کاریکاتوری خواهد داشت.
این مقام مسئول ادامه میدهد: صنعت گردشگری ارزآوری و اشتغالزایی خوبی برای کشور به همراه دارد و در تمام دنیا به آن بهعنوان صنعت پاک و بدون دودکش تاکید میشود و در نتیجه میلیاردها دلار ارزآوری و میلیونها فرصت شغلی فراهم میشود.
تاسیس فدراسیون گردشگری راهکاری برای رونق این صنعت
وی عنوان میکند: متاسفانه به دلیل حمایت کمی که از بالادست و دولت از وزارت تازه تاسیس گردشگری صورت میگیرد، این وزارتخانه دارای توان لازم برای ارائه خدمات به ذینفعلان خود نیست و به همین دلیل نارضایتی ایجاد میشود.
عبدالملکی ادامه میدهد: در اتاق بازرگانی ایجاد فدراسیون گردشگری برای نخستین بار بهعنوان راهکاری برای گردشگری بررسی شده که تمام ذینفعان گردشگری در آن تحت پرچم و صدای واحد جمع شده و میتوانند از تمام داشتههای خود دفاع کرده و حقوقشان را مطالبه کنند.
وی اظهار میکند: در کنار فدراسیون گردشگری تاسیس صندوق حمایت از گردشگری نیز میتواند به ذی نفعان گردشگری کمک کرده و نیاز به دولت را کاهش دهد.
رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع وابسته اتاق بازرگانی ادامه میدهد: هیچ چیزی در ایران نیست که با گردشگری رابطه نداشته باشد و این نهاد در توسعه پایدار نیز بی نهایت دارای تاثیر است و میتواند به طور فراگیر تمام صنایع را درگیر کند، به عنوان مثال برگزاری نمایشگاه و جشنواره و سمینار و فستیوال به انواع حمل و نقل و اقامتگاهها وآژانسهای هواپیمایی و تور لیدرها نیاز دارد.
وی اذعان میکند: چشم امید ما به مجلس دوره یازدهم است تا با قدرت بتواند با نگاه فرابخشی و بینالمللی و شکستن تعصبات خام، نگاه ویژهتری به این حوزه داشته و گردشگری را به صورت صنعت پیش ببرد.
این مقام مسئول ادامه میدهد: ما گردشگری را بلد نیستیم، لازم است ضمن پذیرش این موضوع از مدیران بین المللی و حرفهای کشورهایی که در صنعت گردشگری موفق هستند کمک بگیریم تا باتوجه به شرایط منطقهای بتوانیم صنعت گردشگری را رونق دهیم، همچنین مدیران ارشد در بخشهای مختلف نیز میتوانند به اتاق بازرگی استانها توجه ویژه داشته و در کنار کمیسیون گردشگری و استفاده از تجربیات اتاق بازرگانی در این رابطه به عنوان یک بازوی مشورتی بهره برده و در کنار هم اقدامات بزرگی انجام دهند.
نقش 25 درصدی حوزه گردشگری در اقتصاد کشور
رحیم یعقوبزاده نیز در گفتوگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین؛ درباره صنعت رو به شکست گردشگری اظهار میکند: گردشگری یکی از مواردی بود که شیوع کرونا بیشترین آسیب را به آن وارد کرد، زیرا به طور کامل به صورت حضوری و فیزیکی انجام میشود و در دنیا هنوز گردشگری مجازی به طور گسترده و قابل توجه شکل نگرفته است.
وی ادامه میدهد: در برههای از شیوع کرونا باتوجه به محدودیتهای ایجاد شده فعالیت تمام موارد مرتبط با گردشگری از جمله هتلها، اقامتگاهها، رستورانها، بوم گردیها و سایر موارد به صفر رسیده و تعطیل بودند.
رئیس مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران با اشاره به جایگاه گردشگری در یک کشور میگوید: در سطح جهان و ایران 51 درصد تولید ناخالص ملی و اقتصاد با خدمات درارتباط است که حدود 40 درصد آن مرتبط با گردشگری است، در کشور ما نیز علیرغم توسعه یافته نبودن گردشگری 25 درصد تولید اقتصادی به طور مستقیم یا غیرمستقیم به این حوزه اختصاص دارد.
وی ادامه میدهد: به طور عملی با ورود کرونا از اسفندماه تاکنون فعالیتهای گردشگری تعطیل بود و پیشبینی میشود طی چهار تا پنج ماه آینده نیز باوجود صدور مجوز برای آغاز به کار آنها به دلیل محدودیتهای موجود بلافاصله درصد اشتغال و رونق پیش از کرونا را نخواهیم داشت و میتوان گفت این حوزه نیمه فعال است.
این مقام مسئول عنوان میکند: آژانسهای خدمات مسافرتی و فعالان حوزه گردشگری در خلال شیوع کرونا با ورشکستگی و تعطیلی و یا تعدیل نیرو مواجه شدند و بازیابی آنها به دنبال این ضربه سنگین به زمان زیادی نیاز دارد.
نگاه خوش بینانهای به حمایت دولت در جبران خسارت حوزه گردشگری نداریم
وی ادامه میدهد: البته بازگشایی و رونق گرفتن کامل این صنعت در زمان کنونی به طور قطع قابل پیشبینی نیست؛ زیرا ممکن است پیک دوم بیماری مجدد این حوزه را با مشکل مواجه کند.
یعقوبزاده بیان میکند: شیوع کرونا مرتبط بودن گردشگری با بخشهای مختلف از جمله صنعتی، اقتصادی و فرهنگی را نمایان کرد و در مجموع در سال جاری گردشگری نسبت به سال گذشته از رونق کمتری برخوردار خواهد بود.
وی درباره حمایت دولت از صنعت گردشگری برای جبران خسارات ناشی از کرونا میگوید: در کشور ما حمایت و جبران خسارت وارد شده به حوزه گرشگری و خدمات مسافرتی در عمل به شکل قابل قبولی اتفاق نخواهد افتاد، لازم است دولت به فعالان این بخش وام کم بهره و یا حتی کمکهای بلاعوض اختصاص دهد اما شاهد این هستیم که تسهیلات 12 و هشت درصدی و یا حتی بیشتر درنظر گرفته شده است.
رئیس مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران اضافه میکند: وام نیم تا چهار درصد میتواند تاحدودی مطلوب باشد، البته ما نگاه خوش بینانهای در این باره نداریم، همچنین باید توجه داشت که این راهکارها مبنی بر نگاه آرمانی نیست و در سایر کشورها اجرا میشود.
وی با بیان تاثیر مثبت بازیابی حوزه گردشگری برای دولت و کشور تاکید میکند: دولت در درازمدت از بازیابی حوزه گردشگری بهرهمند میشود؛ چراکه این بخش در تولید ناخالص ملی سهم دارد و در نتیجهی فعال شدن آن وضعیتِ اقتصاد، درآمد سرانه و بخشهای مختلفی از جمله حمل و نقل و اقامتگاهها که تعداد زیادی از افراد در آن شاغل هستند بهبود مییابد.
بستههای تعطیلاتی و وام مسافرتی ترمیم گردشگری را سرعت میبخشد
این مقام مسئول درباره راهکارهای ترمیم حوزه گردشگری پس از کرونا ابراز میکند: در کنار وام کمبهره و طولانی مدت، پس از ضعیف شدن ویروس و فروکش کردن کرونا دولت باید چند بسته تعطیلاتی درنظر بگیرد تا مردم به طور تدریجی در چند بازه زمانی از مسافرت استفاده کنند.
وی ادامه میدهد: قرار دادن تعطیلات بهصورت یک جا به آسیبهایی از جمله ازدحام جمعیت و تجمع زیاد، آلودگی و افزایش قیمتها منجر میشود، همچنین در کنار مرخصیهای تشویقی، اختصاص وام یک تا دو میلیون تومانی و ایجاد فرصت مسافرت برای افراد میتواند بازیابی حوزه گردشگری را سرعت بخشد.
این کارشناس حوزه گردشگری با اشاره به علل عدم توجه جدی به صنعت گردشگری باوجود دارا بودن نقش مهم در توسعه عنوان میکند: علیرغم بهبود توجه به حوزه گردشگری در طول 10 تا 15 سال گذشته، هنوز گردشگری در اولویتهای اول و دوم دولت قرار نگرفته است.
وی ادامه میدهد: در سطحهای مختلف حتی در سطح معاونت گردشگریِ وزارتخانه افرادی که مشغول به فعالیت هستند در این حوزه تخصص و تجربه لازم را نداشته و ضمن عدم آشنایی با اقدامات کشورهای موفق در اصل تمایل چندانی نیز برای تحقیق در این حوزه ندارند؛ این عامل و نداشتن الگو و عدم بررسی تجربههای موفق از دلایل اصلی کم توجهی به حوزه گردشگری به شمار میآید.
یعقوب زاده تاکید میکند: درواقع اکنون در کشور ما هنوز به اقتصاد نفتی تکیه میشود و گردشگری به دغدغه اصلی دولت تبدیل نشده و لازم است هرچه زودتر برای این صنعت برنامه ریزی صورت گرفته و بر مبنای نگاه دوطرفه و همکاری دولت و بخش فعال در این حوزه اتفاقات خوبی رقم بخورد.
دفاتر مسافرتی خسارات جبران ناپذیری را متحمل شدند
علی اصغر میرزاعلیمحمدیها نیز در گفتوگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین؛ درباره مشکلات و وضعیت دفاتر مسافرتی اظهار میکند: از ابتدای سال 98 به دنبال حوادث مختلف از جمله سیل، اغتشاشات، قطعی اینترنت، سقوط هواپیما و سایر موارد آسیب جدی به صنعت گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی وارد شد.
وی ادامه میدهد: اکنون نیز با شیوع کرونا بیشترین صدمه متوجه صنعت گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی بوده و این آسیبها عطف بماسبق شده؛ چراکه دفاتر مسافرتی از چند ماه پیش از نوروز سرمایه و زمان خود را برای برنامه ریزی تورهای داخلی و خارجی اختصاص داده بودند.
رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی و جهانگردی استان قزوین ابراز میکند: درواقع با بخشنامه وزارتخانه مبنی بر استرداد کامل مبالغ بلیتها و تور به مسافران، دفاتر مسافرتی از دی ماه متحمل خسارات جبران ناپذیری شدند.
وی ادامه میدهد: شرکتهای هواپیمایی، ریلی، هتلها مبالغ کامل دریافتی را به دفاتر عودت ندادهاند و همچنان مطالبات مسافران از دفاتر ادامه دارد و این موضوع درکنار بحران اقتصادی فشار روحی دوچندانی را متحمل دفاتر کرده است.
بسیاری از دفاتر در آستانه تعطیلی قرار دارند
این مقام مسئول عنوان میکند: درمجموع علیرغم تاکید بر نقش گردشگری در کشور، در عمل حمایتی برای این صنف درنظر گرفته نشده و ارائه هرگونه تسهیلاتی در حد حرف باقی مانده است.
وی بیان میکند: میتوان گفت دفاتر مسافرتی و گردشگری آخرین صنفی هستند که پس از کرونا فعال میشوند؛ چراکه برای مسافرت اطمینان از بین رفتن کامل بیماری و همچنین توان اقتصادی لازم است که فراهم شدن این دو شرط به زمان زیادی نیاز دارد.
میرزا علی محمدیها اضافه میکند: بسیاری از دفاتر تا حدود 300 میلیون تومان ضرر کرده و خسارت زیادی را متحمل شده و در آستانه تعطیلی قرار دارند و همین عامل علاوه بر بار اقتصادی فشار روحی زیادی به همراه داشته است.
وی در پایان میگوید: امیدواریم به همت دولت نفس تازهای بر بدنه نحیف و بیمار صنعت گردشگری به ویژه دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی دمیده شود.
صنعتِ مظلوم
به گزارش صبح قزوین؛ باتوجه به گفتوگوها و بررسیهای صورت گرفته میتوان گفت حوزه گردشگری صنعتی است که در کشور ما مظلوم واقع شده و علیرغم پتانسیلهای بسیار بالای موجود آنطور که باید و شاید به جایگاه اصلی خود حتی نزدیک هم نیست و کرونا مشکلات این حوزه را دو چندان کرده که رسیدگی به آن توجه و حمایتهای ویژه مسئولین مختلف را میطلبد.
انتهای پیام/