تاریخ انتشار :پنجشنبه ۲۶ فروردين ۱۴۰۰ ساعت ۰۹:۳۵
محمدعلی ابراهیمی گفت: در سیستان و بلوچستان در گذشته برای بیدار کردن مردم در هنکام سحر از آیین های دهل زدن، سحرخوانی و روشن کردن فانوس استفاده می شد که امروزه با توسعه ابزار ارتباط جمعی و رسانه ها برخی از این آیین ها به فراموشی سپرده شده است.
چاوشی و دهل زدن؛ آیین های هنگامه سحر در سیستان و بلوچستان/ توسعه تکنولوژی برخی سنت های ماه رمضان را منسوخ کرده است
محمدعلی ابراهیمی، پژوهشگر میراث فرهنگی و کارشناس مردم شناسی در گفت و گو با خبرنگار عصرهامون بیان کرد: در سیستان و بلوچستان در گذشته تشخیص وقت سحر از روی حرکت ماه و ستارگان صورت می‌ گرفت، از روی تجربه تشخیص می‌ دادند که وقتی ماه به محل معینی در آسمان برسد، سحر نزدیک است و در صورت ابری بودن هوا با بانگ خروس بیدار می ‌شدند.

وی ادامه داد: برخی از مردم برای ثواب شب ‌زنده ‌داری می ‌کردند و سحرهای ماه رمضان با جار کشیدن و با کوبیدن چوب‌ بر حلب، مردم را بیدار می‌کردند، همچنین در روستاهای فاقد روشنایی با روشن کردن فانوس و کوبیدن در منزل همسایگان آن ها را بیدار می کردند.

کارشناس مردم شناسی بیان کرد: سحر خوانی (چاوشی) در ماه رمضان در سيستان وبلوچستان یکی از آداب و رسوم ماه رمضان در سیستان و بلوچستان است، در هنگام سحر در گذشته با كمك دهل زدن و يا سحر خوانی مردم را برای خوردن سحری و نماز بيدار مي كردند.

ابراهیمی تصریح کرد: بر اساس برخی از روایت‌ های موجود، آیین سحر خوانی و رمضان خوانی بیش از هزار سال پیش یعنی از اوایل اسلام، نزد ساكنان سیستان و بلوچستان مرسوم بوده است.

وی ادامه داد: در بسیاری مواقع با ایجاد سر و صدا در هنگام سحر با ابزاری که در اختیار داشتند و یا کوبیدن در منازل، فانوس به دست و یا چاوشی کردن (خواندن اشعاری زیبا و عرفانی ) فرا رسیدن هنگام سحر را به همدیگر اطلاع می ‌دادند که تا سال‌های متمادی به دلیل عدم وجود رسانه و یا وسایل ارتباط‌ جمعی این شیوه مورد توجه بوده است.

پژوهشگر میراث فرهنگی عنوان کرد: چاوشی با خواندن اشعاری با مضامینی خاص با صدای بلند و گروهی صورت می‌گرفت و یک نفر که از صدای رساتری برخوردار بود اشعاری را می‌خواند و دیگران وی را همراهی می‌کردند و در کوچه‌های روستا می‌گشتند تا همگان را از فرارسیدن هنگام سحر مطلع کنند.

آیین دهل زنی در ماه مبارک رمضان

ابراهیمی بیان کرد: از سال ها قبل از اينكه وسايل ارتباط جمعي وارد زندگي مردم شود از نوعی دهل برای بيدار كردن مردم در سحرگاهان استفاده می شد و شخصی كه مسئوليت دهل زدن را بر عهده داشت در سه مرحله اين كار را انجام مي داد.

وی اظهار کرد: دهل زن در مرتبه اول دهل را برای بيدار كردن مردم می نواخت و در مرتبه دوم نوازنده برای هشدار كسانی كه خواب مانده بودند يكبار ديگر دهل را در كوچه های شهر يا روستا به صدا در می آورد و در مرتبه سوم برای يادآوری زمان اذان دهل نواخته می شد.

کارشناس مردم شناسی گفت: در این آئین هنگام سحر اشخاصی که زودتر بیدار می شوند برای اطلاع دیگران و همسایه ها به در منازل آن ها رفته و آن ها را بیدار می کنند.

ابراهیمی عنوان کرد: در گذشته به طور معمول در هنگام سحر تعدادی از بزرگان و ریش سفیدان با رفتن بر روی بام فریاد می زدند  "بیدار شوید، بیدار شوید" و تا بیدار شدن همگان به صدا زدن ادامه می دادند.

وی اظهار کرد: سحر خوانی از سنت‌های مهم و ماندگار منطقه بوده كه جلوه ای زیبا به ماه مهمانی خدا در این خطه از ایران داده است، در آیین سحر خوانی با توجه به رشد تکنولوژی و وجود وسایل سمعی بصری بازهم فریاد ریش‌سفیدان شنیده می‌شود.

پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: اين آيين قدمت زیادی دارد و با اين نيت انجام می شد تا مردم از خواب بيدار و آماده روزه گرفتن شوند، در گذشته كه تكنولوژی حاضر نبود اشخاص مورد اعتماد هر محله يا روستا بر روی پشت بام رفته، اقدام به سحر خوانی مي کردند.

ابراهیمی افزود: بدين صورت كه اين افراد با توجه به وجود رصد خانه در استان در سالیان قبل با استفاده از علم نجوم و ستاره شناسی زمان سحر را تشخيص مي دادند و با ضربه زدن به دهلی خاص و با خواندن اشعار دینی و عرفانی مردم را از خواب بیدار می کردند.

وی ادامه داد: پس ‌از آنکه مردم بیدار شدند با ذكر سروده ای خاص به استقبال اذان صبح می رفتند تا اینكه موقع اذان صبح آن را با صدایی بلند به مردم اعلام می کردند.

کارشناس مردم شناسی بیان کرد: اين افراد همواره در حال رصد سه سْتار، ستاره زهره، هفت برادران و... بودند و در نهايت اقدام به خواندن اشعاری در وصف خداوند و مدح پیامبر وحضرت علي (ع) می کردند.

ابراهیمی عنوان کرد: امروزه با وجود وسايل مختلف ارتباط جمعی، ديگر شاهد چنين مراسمی در سیستان وبلوچستان نيستيم و مراسم دهل زنی در اين منطقه به طور كامل به فراموشي سپرده شده است.

وی بیان کرد: قبل از شروع ماه مبارک رمضان مردم خود را برای حضور در مهمانی سفره خداوند آماده می کنند و اصطلاح (سررجب ونیمه شعبان) را که ریشه در اعتقادات دینی و مذهبی آنان دارد انجام و با روزه گرفتن در روز اول ماه رجب و مراسم ویژه نیمه شعبان یعنی نذر مخصوص که در شب پانزدهم ماه شعبان می دهند و با غذای محلی مخصوص و حلوای خرما برای اطعام مساکین در مسجد محل توزیع می کنند و ثواب آن را برای اموات و مردگان خود از خداوند طلب می کنند.

پژوهشگر میراث فرهنگی بیان کرد: آن ها معتقدند که در شب نیمه شعبان که شب تولد امام زمان (عج) است نذر مخصوص مردگان ثواب دارد، روزه گرفتن اول رجب و مراسم نیمه شعبان در واقع یک نوع تمرین وآماده شدن برای حضور در مهمانی خداوند است که مسلمانان مهمان این سفره سراسر رحمت و خوان گسترده معرفت ومعنویت هستند.

ابراهیمی اظهار کرد: عادات، آيين ها ومناسك مختلفي در سيستان وبلوچستان وجود دارد كه هركدام دنيايي ازسخن است و در جای جای اين كهن مرز وبوم و در ايام و مناسبت های گوناگون اجرا شود.

وی ادامه داد: ميراث معنوي سيستان وبلوچستان سرشار از ارزش های ناب فرهنگی است كه سند هويت و شناسنامه ای ارزشمندی محسوب می شود و باید در پاسداشت، ثبت و انتقال آن به نسل های آینده تلاش شود.
 
انتهای پیام/
 
https://www.asrehamoon.ir/vdcjamevhuqetmz.fsfu.html
نام شما
آدرس ايميل شما