تاریخ انتشار :شنبه ۴ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۰:۴۳
مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان خواستار پیگیری به جد مسئولان ملی برای نجات هامون شد.
سیستان در انتظار فاجعه زیست محیطی جدید/ مسئولان ملی هامون را دریابند
سیستان در انتظار فاجعه زیست محیطی جدید/ مسئولان ملی هامون را دریابند
به گزارش سرویس جتماعی عصر هامون، خسرو افسری  با اشاره به اینکه دریاچه هامون به سرعت در حال خشک شدن است اظهار داشت: مسئولان در صورت عدم دریافت حق‌آبه هامون، منتظر وقوع فاجعه جدیدی در سیستان باشند.
وی افزود: محیط زیست استان با کمبود نیروی انسانی مواجه است.
برآورد شما از آخرین وضعیت تالاب بین‌المللی هامون چیست؟

افسری: تالاب هامون در طول تاریخ همواره مورد هجوم خشکسالی بوده اما خشکسالی اخیر به دلیل دوره طولانی آن که حدود 16 سال است؛ موجب به هم خوردن اکولوژی تالاب شده و هامون را در معرض آسیب جدی قرار داده است. تالاب هامون حدود 570 هزار هکتار وسعت دارد که 400 هزار هکتار آن در خاک ایران است و 170 هزار هکتار آن در خاک افغانستان واقع شده است.
متأسفانه قسمت عمیق تالاب در خاک افغانستان واقع شده و بخشی از تالاب که در ایران شده دارای عمق کمی است. زمانی که بستر تالاب خشک است؛ رسوبات از کف تالاب از طرف افغانستان کنده شده و وارد تالاب در ایران می‌شود و این سبب شده که تالاب ما کم عمق‌تر شود.
ظرفیت آبی تالاب در مجموع حدود 10 تا 13 ملیارد مترمکعب برآورد می‌شود. دو قسمت از تالاب هامون بین‌المللی محسوب می‌شود که شامل هامون "پوزک" هامون "صابوری" است. در زمان کم‌آبی تالاب به سه چاله مجزا تبدیل می‌شود و در زمان پرآبی این بخش‌ها به هم متصل شده و هامون بزرگ را تشکیل می‌دهند.
در گذشته نه چندان دور اقدامات مختلفی در زمینه تالاب در سیستان رخ داد که دو عامل در تخریب این تالاب بسیار موثر بودند که شامل عوامل طبیعی و عوامل انسانی است. عوامل طبیعی همان تغییر اقلیم و افزایش گرمای زمین است؛ که البته این عوامل هم به دلیل استفاده و برداشت نامناسب بشر از منابع طبیعی حاصل شده است. همچنین وجود بادهای 120 روزه در فصل تابستان در کنار گرمای شدید هوا به افزایش سرعت تبخیر آب هامون کمک می‌کند. از جمله عوامل انسانی هم می‌توان به عدم مدیریت یکپارچه و ناهماهنگی بین بخشی در ادارات مختلف منطقه سیستان در بحث تالاب، ذخیره‌سازی زیاد آب تالاب و استفاده بیش از حد آب تالاب برای مصارف کشاورزی و همچنین ایجاد "دایک" یا همان خاکریزهایی که با هدف تعیین حریم مرزی در تالاب ایجاد شد اشاره کرد.
اضافه کردن گونه‌های ماهی غیربومی و ماهی‌های علف‌خوار به تالاب با اهدف اقتصادی از دیگر عوامل انسانی تخریب تالاب است. تالاب‌ها دارای اکوسیستم خاصی هستند و ایجاد هرگونه تغییر غیرطبیعی موجب تخریب آنها می‌شود.
ورود آب به تالاب موجب می‌شود پس از مدتی کارکردهای تالاب به صورت خودکار احیا شود. تالاب هامون دارای کارکردهای زیادی است که از جمله می‌توان به تلطیف هوا، بحث صید و صیادی، کارکرد تفرجگاهی و بسیاری دیگر از موارد اشاره کرد.
هامون در گذشته نه چندان دور مأمن امنی برای پرندگان مهاجر بوده که در فصل مهاجرت از مناطق سردسیر دنیا به این تالاب مهاجرت می‌کردند. در حال حاضر نیز در صورت ورود آب به هامون، این مهاجرت‌ها قوت می‌گیرد. مثل امسال که پس از سال‌ها بی‌آبی، حدود یک پنجم تالاب پر آب شد و ما پس از سال‌ها باز هم شاهد مهاجرت تعداد زیادی پرنده به تالاب بودیم.
تاکنون حدود نیمی از آبی که امسال وارد هامون شده؛ خشک شده است. گرمای هوا از یک سو و طوفان‌های شدید سیستان از سوی دیگر موجب شده تا آب هامون به سرعت خشک شود و طی روزهای اخیر تعداد زیادی بچه ماهی در این شرایط تلف شده‌اند. البته بخشی از مردم بچه ماهی‌های مرده را جمع‌آوری کرده و به کارخانه‌های تولید پودر ماهی تحویل می‌دهند و از این طریق درآمدی کسب می‌کنند.
شرایط به نحوی است که اگر آب تالاب تا حدود سه یا چهار ماه دیگر به کلی خشک نشود؛ با توجه به فرا رسیدن زمان بارش نزولات جوی، می‌توان امیدوار بود که مقداری از اراضی تالاب دارای حیات و پویا باقی بماند.
 مشکل خشکی تالاب هامون چه تفاوتی با مشکل خشکی دریاچه ارومیه دارد؟
افسری: مشکلات تالاب هامون تفاوت‌های زیادی با مشکلات دریاچه ارومیه دارد؛ چرا که مشکل ارومیه داخلی است ولی مشکلات ما در زمینه هامون خارجی وابسته به کشور افغانستان است. این امر حل مشکلات هامون و تأمین آب آن را بسیار دشوار کرده است. در حال حاضر مجامع بین‌المللی در مورد پرداخت حق‌آبه هامون و مطالبات به حق مردم سیستان، کشور افغانستان را تا حدودی تحت فشار گذاشته‌اند. برای حل مشکل بی‌آبی هامون، ما باید در مورد اختصاص یک حق‌آبه زیست محیطی به این تالاب هامون از جانب افغانستان، با این کشور به توافق برسیم. تاکنون تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته است.
سفر مسئولان ملی در ماه‌های اخیر به منطقه سیستان چقدر در حل مشکلات زیست محیطی آن موثر بوده است؟
افسری: سفر خانم ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور به منطقه سیستان طی ماه‌های اخیر، امید را در دل مردم منطقه زنده کرد. خانم ابتکار، در این سفر قول دادند که حل مشکلات هامون را در چهار بخش فراملی، ملی، منطقه‌ای و محلی پیگیری کنند و پس از این سفر پیگیری‌های زیادی در زمینه هامون در سطح کشور انجام شده است. اقداماتی نیز صورت گرفت که برخی از مجامع بین‌المللی را متوجه بحران زیست محیطی سیستان و به ویژه تالاب هامون کرد.
این مقدار آبی که امسال وارد هامون شد؛ آیا بر روند مهاجرت مردم سیستان نیز تأثیری داشته است؟
افسری: بله قطعاً تأثیر زیادی داشته است. ورود آب به هامون نه تنها از مهاجرت مردم سیستان به سایر نقاط کشور جلوگیری کرده؛ بلکه در صحبتی که با شهردار شهر "علی‌اکبر" شهرستان هامون داشتم؛ مطلع شدم که دو هزار نفر از مردمی که با خشکی تالاب به سایر نقاط کشور مهاجرت کرده بودند؛ با ورود آب به سیستان مهاجرت معکوس داشتند و این شهر بازگشته‌اند. ورود آب موجب شد امسال بیش از 600 هزار نفر از منطقه تالاب هامون بازدید کنند.
آیا آبی که امسال وارد هامون شد؛ به درستی مدیریت شد؟ چه اقداماتی برای مدیریت صحیح آب هامون انجام شده است؟
افسری: عدم ورود آب به هامون طی 16 سال اخیر موجب شده بود که توان مدیریت دقیق و صحیح بر آب و زیست بوم تالاب کاهش پیدا کند؛ ولی امسال با ورود مناسب آب ما تجربه خوبی در این زمینه به دست آوردیم و در حال حاضر نحوه مدیریت صحیح تالاب را می‌دانیم. در حال حاضر طرحی پژوهشی تحت عنوان "بررسی نیاز آبی تالاب هامون در شرایط مختلف" توسط اداره حفاظت محیط زیست استان و پژوهشکده تالاب هامون دانشگاه زابل در حال انجام است که با انجام آن از میزان آبی که تالاب در شرایط مختلف کم‌آبی، پرآبی و خشکسالی نیاز دارد مطلع می‌شویم. امسال با توجه به اعتبارات به موقعی که سازمان محیط زیست کشور برای احیای تالاب‌ها به سیستان و بلوچستان اختصاص داد؛ با توجه به اینکه خیلی از مسیرهای آب تالاب رسوب گرفته بود و نیازمند بازگشایی بود؛ اقدامات زیادی انجام شد و موفق شدیم آب بیشتری در خاک ایران نگهداری کنیم. این امر موجب شد گرد و خاک شهر زابل تا حدودی کاهش پیدا کند. در زمینه پخش آب تالاب هامون و احیای پوشش گیاهی منطقه نیز طرح‌هایی در حال انجام است که از جمله می‌توان به پمپاژ آب تالاب به مناطق مرتفع که منشأ ایجاد "ریزگردها" هستند؛ اشاره کرد. این پمپاژ آب موجب ایجاد پوشش گیاهی شده و باعث می‌شود یک مالچ طبیعی در بستر تالاب ایجاد شود که در نهایت این اقدام گردو خاک در پی طوفان‌ها در منطقه سیستان را کاهش می‌دهد. سال 92 حدود شش میلیارد تومان بودجه به محیط زیست استان اختصاص پیدا کرد که نسبت به اعتبار سال قبل آن رشدی 300 درصدی را نشان می‌دهد. از این اعتبار بیش از 4.5 میلیارد تومان به تالاب هامون و بقیه به تالاب‌ها و مناطق زیست محیطی جنوب استان اختصاص پیدا کرد.
آیا همه فعالیت و بودجه سازمان محیط زیست استان به تالاب هامون معطوف شده است؟
افسری: نگاه ما به محیط زیست همه نقاط استان یکسان و متعادل است و تلاش می‌کنیم به محیط زیست همه مناطق رسیدگی کنیم؛ ولی طی مدت اخیر به دلیل ایجاد شرایط بحرانی در منطقه سیستان و تالاب هامون، بخش زیادی از اعتبار محیط زیست استان صرف این تالاب شده است. خشکی تالاب هامون و در پی آن ایجاد ریزگرد و گرد و خاک، علاوه بر منطقه سیستان سایر مناطق استان را نیز تحت تأثیر قرار داده است. براساس عکس‌های ماهواره‌ای نه تنها استان ما، بلکه کشورهای افغانستان و پاکستان نیز تحت تأثیر این ریزگردها قرار دارند. بنابراین همه مناطق استان از حل مشکلات تالاب هامون سود می‌برند. البته اقدامات زیادی از جانب اداره محیط زیست سیستان و بلوچستان در سایر مناطق و به ویژه جنوب استان در حال انجام است؛ به عنوان مثال اخیراً در حال تأسیس یک ایستگاه پرنده‌نگری، درمانگاه تمساح پوزه کوتاه و مرکز تیمار گونه‌های جانوری تالابی در جنوب استان هستیم. هیچ یک از مسئولان محیط زیست استان موافق توجه به یک منطقه خاص نیستند و سعی بر آن است که به همه مناطق استان به اندازه نیاز رسیدگی شود.
آیا از نظرات مردم بومی سیستان هم برای مدیریت صحیح تالاب هامون استفاده می‌شود؟
افسری: محیط زیست استان تلاش دارد تا از نظرات ریش‌سفیدان، فعالان زیست محیطی و افراد باتجربه بومی در زمینه مدیریت تالاب هامون استفاده کند. سازمان محیط زیست یک سازمان مردمی است و قصد دارد از توان مردم استفاده کند. با همین هدف کارگاه‌هایی از جانب ما در حال تشکیل است که تاکنون جلساتی هم برگزار شده و در آنها نظرات مردمی برای حل مشکلات هامون جمع‌آوری شده است. در این زمینه ما در ابتدای راه هستیم و این امر تا حدودی برای مردم سیستان جا نیفتاده است. نظرات مردم بومی تاکنون کمک زیادی به مدیریت صحیح تالاب داشته است. به عنوان مثال ما در زمینه پمپاژ آب تالاب به مناطق مختلف با هدف ایجاد پوشش گیاهی طبیعی از نظر مردم بومی استفاده کرده‌ایم. مردم باید در راستای احیای تالاب و حل مشکلات آن مشارکت بیشتری با محیط زیست استان داشته باشند.
علت تلف شدن تعدادی از پرندگان در مدت اخیر در تالاب هامون چیست؟ آیا شما پیش‌بینی در زمینه خشکی بخش‌های مختلف تالاب نداشتید تا پیش از تلف شدن پرندگان را نجات دهید؟ در حال حاضر شرایط جوجه پرندگان مهاجر چگونه است؟
افسری: یکی از مشکلات ما در زمینه حفاظت از محیط زیست استان کمبود نیروی انسانی است. البته طی سال‌های اخیر تعدادی نیرو جذب شده که بخشی از نیاز ما را تأمین کرده؛ اما هنوز با کمبود شدید محیط‌بان مواجه هستیم. در این زمینه بارها با سازمان محیط زیست کشور مکاتبه شده و در حال پیگیری جذب نیرو هستیم. در حال حاضر به دلیل کمبود نیرو نظارت کامل و دقیقی بر محیط زیست تالاب هامون وجود ندارد. خوشبختانه مردم در این زمینه همکاری خوبی با محیط زیست دارند و در همین جریان جوجه پرندگان مهاجر، مردم به موقع مأموران محیط زیست را از خشکی بخشی از تالاب که پرندگان در آن بودند؛ مطلع کردند و همین امر موجب شد تلفات پرندگان به حداقل برسد. ما با کمک تشکل‌های مردم نهاد تعداد زیادی ازز جوجه پرنده‌ها را نجات دادیم و آنها را به بخش‌هایی از تالاب که همچنان دارای آب است؛ منتقل کردیم. تعدادی از این جوجه پرندگان در منازل مردم نگهداری می‌شود.
"دایک" یا همان خاکریزهای امنیتی که در حریم دریاچه هامون وجود دارد چه میزان موجب کاهش ورود آب به هامون شده است؟
افسری: "دایک‌ها" پیش از این موجب می‌شدند تا از ورود مقدار زیادی آب به منطقه سیستان جلوگیری شود؛ اما با تعاملاتی که با مرزبانی داشتیم تاکنون بخش زیادی از این "دایک‌ها" بازگشایی شده و در پی این اتفاق در مدت اخیر میزان آب ورودی به سیستان مناسب بوده است. قرار بوده 13.5 کیلومتر از این خاکریزها بازگشایی شود که بخش عمده آن تاکنون باز شده است و در حال حاضر در این زمینه مشکل چندانی وجود ندارد.
عمق بحران زیست محیطی منطقه سیستان را چگونه بیان می‌کنید؟
افسری: مسئولان باید حق‌آبه هامون را از افغانستان دریافت کنند؛ در غیر این صورت باید در آینده نزدیک منتظر یک فاجعه خشکسالی جدید در سیستان باشند. مسئولان ملی باید همان جدیتی که در ماه‌های گذشته برای حل مشکلات زیست محیطی سیستان و هامون به کار گرفته بودند را حفظ کنند. بحران‌های سیستان قابل تکرار است و اگر حق‌آبه آن از طریق مجامع بین‌المللی پگیری نشود؛ فاجعه جدیدی در این منطقه رخ می‌دهد. نباید اجازه دهیم خشکی تالاب بین‌المللی هامون، طوفان و ریزگردها و سایر مشکلات زیست محیطی سیستان برای مردم به مسائلی روزمره تبدیل شود. تمام تلاش ما بر این است که با دریافت آبی باثبات از کشور افغانستان، از وقوع فاجعه زیست محیطی جدید در سیستان جلوگیری کنیم و در این مسیر همه مسئولان ملی باید احساس مسئولیت داشته باشند.
انتهای پیام/9031 https://www.asrehamoon.ir/vdcf1xdt.w6detagiiw.html
منبع : نسیم
نام شما
آدرس ايميل شما

سیستانی
فقط حرف و حرف زدید . خودتان خسته نشدید. اینقدر حرف زدید ایا فایده ای داشت ؟ خوب خودتان و مردم را مسخره کرده اید. اگر واقعا می خواهید بدانید چی به سر ما می آید فقط یک روز مسئولینی که ادعا حق بشر دوستانه دارند بیاییند سیستان زندگی کنند.
مهم ترین اولویت دستگاه اجرایی در استان از نگاه شما چه باید باشد؟
توجه به زیرساخت ها در استان
توزیع عادلانه ارزاق عمومی و کالاهای اساسی
مرتفع نمودن مشکلات فرهنگی و آسیب های اجتماعی
برخورد با مفاسد اقتصادی و ویژه خواری ها