قاتل خاموش محیط زیست در کمین جان طبیعت

به گفته  کارشناسان به علت عدم تجزیه پذیری پلاستیک ها گاهی تا ۵۰۰ سال بقایای این مواد در طبیعت باقی مانده و اثرات زیست محیطی ناگواری را سبب می شوند چرا که به علت ساخته شدن از مواد با پایه نفتی و خاصیت تجزیه ناپذیری باعث سمی شدن خاک می شوند.

کارشناسان محیط زیست معتقدند این مواد گاهی توسط جانوران خورده شده و در اکثر موارد سبب مسمومیت و مرگ آنها می شود و از طرفی به علت سبکی با وزش باد جا به جا شده و در منابع آبی و رودخانه ها رها می شوند که خود نوعی از آلودگی های مخرب زیست محیطی را به دنبال دارد.

پلاستیک و چهره مخدوش طبیعت

استفاده از پلاستیک سال ها است توسط برخی کشاورزان نواحی جنوبی خراسان رضوی از جمله در شهرستان هایی که از منابع آبی قلیلی برخوردارند شامل تایباد، خواف و کاشمر، سبزوار و تربت جامدر بین کشاورزان مرسوم است.

بسیاری از کشاورزان به ویژه در کشت محصولات جالیزی و به منظور حفظ رطوبت از پلاستیک استفاده می کنند.

در همین راستا کارشناسان معتقدند استفاده از کیسه های پلاستیکی در امر کشاورزی نادرست است چرا که این پلاستیک ها حتی اگر بعد از جمع آوری به شکل زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کندی که دارند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی در محل های دفن می شوند.

به گفته کارشناسان محیط زیست شیرابه های ناشی از پلاستیک های مدفون شده زیر خاک شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست محسوب شده و علاوه بر آلودگی خاک در ریشه گیاهان نفوذ کرده و از طریق آنها مسمومیت و مرگ گونه های جانوری و به تدریج نابودی پوشش گیاهی را ایجاد می کنند.

خطرات زیست محیطی

یکی از کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی ضمن تاکید بر اثرات مخرب کیسه های نایلونی  در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: کشت زیر پلاستیک به دلیل عوایدی که برای کشاورزان در بر دارد و اینکه با سهولت می توانند به سوددهی برسند و راندمان محصول را بالا می برد همواره از سوی آنها مورد استقبال قرار دارد.

بتول عابدی با اشاره به تبعات زیست محیطی بسیاری که این مواد در طبیعت این استان بر جای گذاشته است، افزود: غیر از آلودگی های آبی و خاکی، پلاستیک ها در اثر تابش آفتاب و سرما تخریب شده و مونومرهای آن در محیط رها شده و سبب از بین رفتن غنا و کیفیت خاک در نواحی جنوبی استان می شوند.

وی عنوان کرد: به علاوه این مواد با تکه تکه شدن به سهولت توسط باد در نواحی بیابانی استان جابه جا شده و سبب انتشار آلودگی در نواحی دیگر نیز می شوند.

عابدی از جمله اثرات مخرب زیست محیطی که این مواد در طبیعت داشته است را شکننده شدن تخم پرندگان  از جمله پلیکان قهوه ای در این نواحی دانسته و گفت: این امر سبب آسیب پذیری پرندگان و در معرض خطر قرار گرفتن نسل آنها می شود.

وی ادامه داد:این مواد همچنین با خورده شدن توسط گوسفندانی که برای چرا در نواحی آلوده برده می شوند مسمومیت و مرگ آنها را به دنبال داشته و تنوع زیستی موجودات ریز موجود در خاک را هم به خطر می اندازند.

 حفظ رطوبت محصولات جالیزی در نواحی گرم و خشک

رییس اداره محیط زیست شهرستان تایباد نیز با بیان اینکه کشت برخی محصولات در زیر پلاستیک را باید یک مشکل جدی و تهدید آمیز تلقی کرد به مهر گفت: به طور عمده محصولاتی جالیزی نظیر خربزه توسط کشاورزان این منطقه در زیر پلاستیک کشت می شود چرا که به دلیل گرم و خشکی بالای هوا سبب حفظ رطوبت و پرورش مناسب محصول می شود.

محمد مظلوم پناه عنوان کرد: اگر پلاستیک ها بعد از جمع آوری محصول، به موقع از زمین های کشاورزی جمع شوند مشکلی ایجاد نمی شود اما مسئله اینجاست که در اکثر موارد به موقع جمع نشده و این مواد با رها شدن در طبیعت مشکلات بسیاری را ایجاد می کنند.

وی رها شدن پلاستیک های کشت های زیر پلاستیکی در طبیعت را عاملی بر خراب شدن جنس خاک و کاهش محصول در سال های آینده هم دانسته و افزود: مواد پلاستیکی به دلیل دارا بودن مشتقات نفتی باعث عدم چسبندگی ذرات خاک شده و این ذرات به شکل ریز گرد در هوا سبب آلودگی می شوند و از طرفی با از بین رفتن چسبندگی، جنس خاک و حاصلخیزی آن کم و کاهش محصول در آینده را به دنبال دارد.

خطر پلاستیک جدی نگرفته شده

یک کارشناس محیط زیست نیز در این رابطه به مهر گفت: کشت های زیر پلاستیکی به منظور جلوگیری از تبخیر آب و باقی ماندن محصول در نواحی گرم خشک خراسان رضوی و برخی دیگر از نواحی کشور و به منظور کشت صیفی جات و جالیز استفاده می شود.

علیرضا رحمتی گفت: ماندگاری زیاد پلاستیک در طبیعت را از عوامل مشکل ساز آن برای محیط بر شمرد و ابراز کرد: اصولا استفاده از این روش کشت  در کشاورزی مورد تایید محیط زیست نیست چرا که مواد ناشی از پلاستیک ها با تغییر در ترکیبات شیمیایی خاک و نفوذ از طریق ریشه گیاهان به مرور زمان نابودی گونه های گیاهی را در پی دارد.

وی افزود: سال ها است کارشناسان تبعات ناشی از رها شدن پلاستیک ها را در طبیعت  به دلیل چرخه طولانی مدت بازیافت و آلودگی های زیست محیطی ایجاد شده  از طریق مشتقات خطرناک آنها را از راه های مختلف گوشزد کرده اند اما علی رغم این هشدار ها، تهدیدات زیست محیطی پلاستیک این مهمان ناخوانده طبیعت از سوی برخی از مردم و مسئولان خیلی جدی گرفته نشده است.

وی یادآور شد: باید این سوال را مطرح کرد که شاید استفاده از روش کشت های  زیر پلاستیکی یکی از راه های افزایش تولید در کم آبی های اخیر توسط کشاورزان نواحی گرم و خشک استان است اما برای جبران و جلوگیری از خطرات بیشتر پلاستیک ها چه باید کرد؟

جایگزینی روش های سنتی

رحمتی ضمن اشاره به نوع آبیاری در مناطقی که از کشت های زیر پلاستیکی استفاده می کنند، گفت: در این نواحی عمدتا از روش های سنتی و غرق آبی استفاده می شود که با توجه به هوای گرم و خشک منطقه و تبخیر سریع آب مناسب نیست و می توان به جای آن و استفاده از پلاستیک برای جلوگیری از تبخیر آب با بهره گیری از آبیاری های نوین از هدر رفت آب و نیاز به استفاده از پلاستیک را از بین برد.

رییس اداره محیط زیست شهرستان تایباد نیز در این رابطه بیام کرد: برای جلوگیری از روند آلودگی پلاستیک ها در طبیعت باید از کشت های نشا استفاده کرد که در گلخانه ها و با آبیاری های تحت فشارعمل آورده شده و یا حد اقل از پلاستیک های ضخیم که در مقابل تخریب آفتاب و پخش ذرات مضر آن در طبیعت مقاوم تر بوده و جمع آوری آن ها را هم برای کشاورزان راحت تر می کند استفاده کرد.

وی بیان کرد: یکی دیگر از راه های جبران این مشکل استفاده از مواد دوستدار طبیعت و تجزیه شونده است.

وی فرهنگسازی و آموزش کشاورزان را نیز بسیار مهم خواند و گفت: آموزش کشاورزان در این راستا نقش بسزایی در جلوگیری از آسیب های زیست محیطی دارد.

وی بیان کرد: در حال حاضر استفاده از پلاستیک به عنوان یک خطر جدی محیط زیست خراسان رضوی را در نواحی که از روش  کشت های زیر پلاستیک استفاده می کند  مورد تهدید قرار داده است و لذا نیاز است با اتخاذ تصمیمات درست و راهبردی و راهنمایی کشاورزان برای بهره گیری از روش های مناسب تر تا حدودی این خطر را کاهش داد.

وی یادآور شد: هر چند سال ها زمان می برد  تا پلاستیک هایی که در گذشته رها شده اند دوباره جمع آوری شده و یا به طبیعت بازگردند اما از هم اکنون هم می توان برای جبران این وضعیت اقدام کرد.