شهر سوخته نماد هویت علم و فرهنگ ایرانیان

به گزارش خبرنگار اجتماعی عصر هامون، سیستان سرزمینی است با هوای گرم و خشک که مردمان آن هر روز نظاره گر اولین ثانیه های میلاد خورشید بر ایران زمین هستند. سرزمین پهلوانان نامداری چون رستم و سهراب، سرزمین آفتاب تابان و تپه های شنی و ماسه ای؛ طوفان هایی که گاه اثری را تا هزاران سال از دید بشر پنهان می سازند و گاهی هم بعد از قرن ها اثری را از دل خاک ها متولد می کنند.
شهر سوخته از نادرترین شهرهای باستانی این خطه است که بر مبنای یافته‌های باستان شناسان ۱۵۱ هکتار وسعت دارد و بر روی یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده است. این شهر در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل - زاهدان واقع شده است که در 3 هزار و دویست سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های سه هزار و دویست تا هزار و هشتصد قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند. بقایای آن نشان می‌‌دهد که این شهر دارای پنج بخش شامل منطقه مسکونی شرقی، بخش‌های مرکزی، منطقه صنعتی، منطقه بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند.

یادگاری از باشندگان باستانی ایران زمین
بناهای تاریخی گویای هویت تاریخی یک ملت هستند و همین بناها و آثار هستند که چگونه زیستن هر ملت را در گذشته نشان می دهند. به قول جواهر لعل نهرو «ملتی که تاریخ خود را نداند مجبور است آنرا دوباره تکرار کند». از اینرو شهرسوخته یادگار باشندگان باستانی ایران است که حدود پنج هزار سال قبل در تپه های خاکی سیستان خفته اند و اکنون که باستان شناسان آنرا کشف کرده اند توانسته اند گوشه ای از زوایای تاریک این کهن بوم و بر را آشکار نمایند.
برای آشنایی بیشتر با این میراث پنج هزار ساله جهانی خبرنگار اجتماعی عصر هامون با مدیر پایگاه جهانی شهر سوخته در استان به گفت و گو پرداخته است که در ادامه می خوانید.

اولین جراحی چشم در جهان

شهرسوخته، حکایتگر واقعی علم و صنعت گذشتگان
«روح اله شیرازی» در خصوص پیدایش شهر سوخته گفت: شهرسوخته افزون بر 5 هزار سال قدمت دارد و از قديمی ترين حوزه های تمدن شهری ايران محسوب می شود که کشفياتی چون چشم مصنوعی، جراحی جمجمه و استفاده از لوله های سفالی فاضلاب شهری حکایت از دانش بالای ساکنین سیستان در چند هزار سال قبل دارد.
شیرازی افزود: شهرسوخته در محور ارتباطی زاهدان – زابل و در حوزه استحفاظی شهرستان هامون قرار دارد و به عنوان هفدهمين اثر ميراث جهانی ايران به ثبت رسيده است.
وی با اشاره به اینکه مجموعه ای پژوهشی، اداری و رفاهی مقابل شهرسوخته قرار دارد، بیان کرد: این ساختمان دارای زيربنای دو هزار و پانصد مترمربع است و از بخش های اداری، کتابخانه، بخش پژوهشی، موزه و سالن پذيرايی تشکيل شده است.
وی در ادامه این مطلب گفت: بيرون ساختمان نیز به مساحت 1 هکتار محوطه سازی شده که شامل آلاچيق، پارکينگ عمومی، فضای سبز و پارک بازی است.

مدیر پایگاه شهر سوخته اظهار داشت: در اين موزه يافته هايی از شهرسوخته مانند اشيای سفالی، سنگی و مهره ها به نمايش گذاشته شده و نيز نمونه هایی از قبرهای به دست آمده از اين محوطه باستانی با استفاده از اسکلت های باقيمانده در آن بازسازی شده است.
شیرازی تصریح کرد: شهرسوخته دارای تشکيلات مرتب و منظمی بوده و با توجه به سازمان‎دهی اجتماعی آن می ‎توان گفت جزو شهرهای پيشرفته زمان خود بوده و وجود آب‎رسانی منظم، دانش پزشکی پيشرفته و عوامل ديگر بر اهميت اين منطقه افزوده است.

شگفت انگیزترین یافته های شهر سوخته
وی با اشاره به حفاری‌ های فصل های گذشته در شهر سوخته گفت: انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی، معرق کاری، انواع پارچه و حصیر کشف شده در این اثر باستانی معرف وجود چندین نوع صنعت، به ویژه صنعت پارچه بافی دراین منطقه است. از اینرو شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بشمار می رفته است.
مدیر پایگاه شهر سوخته با بیان اینکه وسعت و پراکندگی، تنها مسئله ای نیست که شهر سوخته را به یکی از بزرگترین شهرهای باستانی ایران و خاورمیانه تبدیل کرده است، افزود: از شگفت انگیز ترین یافته های باستان شناسان دراین شهر، کشف نشانه های کهن ترین جمجمه جراحی شده در چهار هزار و هشتصد سال پیش، صنعت کفاشی، پارچه بافی، کهن ترین انیمیشن جهان بر روی جامی سفالی ، خط کش چوبی، تخته بازی و چشم مصنوعی مجموعه عواملی است که شهر سوخته را به یکی از شگفتی های دنیای باستان تبدیل کرده است. وی از دیگر اشیای مهم از میان هزاران شی یافت شده را وجود سفال با امضای سفال‌گر بر روی آن، سوزن، تبر، بندکفش، قلاب ماهیگیری، زیور آلات و کوره‌های ذوب فلزات نام برد که نشان دهنده وجود صنایع پیشرفته در این شهر می باشد.

گورستان اسرار آمیز شهر سوخته
وی یکی دیگر از شگفتی های این مکان تاریخی را گورستان شهر سوخته با انواع تدفین بازگو کرد و گفت: شهر سوخته با انواع تدفین نشان داده است که آداب تدفین در آن زمان بسیار متنوع بوده است. در این شهر کهن علاوه بر تدفین های جنینی اشکال گوناگون و متفاوتی از تدفین ها ثبت شده که در شناسایی آیین های مردمان کمک بسیاری کرده است.

هفدهمین اثر ثبت شده تاریخی در ایران
مدیر پایگاه شهر سوخته در ادامه افزود: شهرسوخته یک میراث مادی و فرهنگی است که به دلیل نشان دادن اولین نشانه های شهرنشینی بشر و نیز توسعه روستانشینی به شهرنشینی ثبت جهانی شده است. وی افزود شهر سوخته تنها محوطه باستان شناسی ثبت شده در فهرست میراث جهانی در ایران است و این امر نشان دهنده جایگاه ویژه آن در باستان شناسی ایران و جهان است.
روح اله شیرازی تصریح کرد: این مکان حدود پنج هزار و دویست سال قبل بوجود آمده و تقریبا چهار هزار سال قبل با جمعیتی نزدیک به شش هزار نفر به دلیل تغییر مسیر رودخانه هیرمند متروک شده است.
وی ادامه داد: شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن به عنوان بزرگ ترین استقرار شهرنشینی در نیمه ی شرقی فلات ایران، نمونه ای منحصر به فرد و حکایتگر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشته های دور این مرز و بوم است.
وی اظهار داشت: فعالیت های ما در حوزه پایگاه جهانی شهرسوخته شامل معرفی محوطه به بازدیدکنندگان، حفاظت، مرمت و پایش آن و تداوم پژوهش ها برای افزایش شناخت شهر سوخته است.
مدیر پایگاه شهر سوخته در خصوص نام واقعی و قدیمی این شهر اذعان داشت: محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی كه از چهار گوشه به ‌آن مهاجرت كرده‌اند، بنا شده است. سند یا نوشته ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده و «شهر سوخته» نامی جدید است که در چند سده اخیر به آن اطلاق شده است.
انتهای پیام/9031 https://www.asrehamoon.ir/vdcizqay.t1auw2bcct.html