دفتر مجلس نهم هم به پایان آمد اما ارزیابی عملکرد آن همچنان باقیست.
به گزارش سرویس سیاسی عصرهامون؛ هر آغازی را پایانی است. بلاخره دفتر مجلس نهم نیز با همه خوبیها و بدیهایش بسته شد و به تاریخ پیوست. مجلس نهمی که در تاریخ 7 خرداد 91 کار خود را با 290 نماینده آغاز کرد (که البته دو نفر از آنان به نامهای سید جلال یحیی زاده، نماینده تفت و میبد و علی اکبر آقایی، نماینده سلماس در دوران حضور خود در مجلس نهم درگذشتند)، چون مجالس ادوار پیش فراز و نشیبهای زیادی را از سر گذاراند.
از روزهای اول این دوره که علی لاریجانی با کسب 173 رأی از مجموع 275 رأی، بر کرسی ریاست مجلس نهم تکیه زد بگذریم، به روزهای مهم و حساسی در مجلس نهم میرسیم.
بعید است کسی یکشنبه سیاه مجلس را که به زعم بسیاری حیثیت دولت و مجلس را بر باد داد، از یاد برده و یا حتی از یاد برد. 15 بهمن ماه سال 91 بود که در جریان استیضاح عبدالرضا شیخالاسلامی، وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رئیس جمهور وقت، محمود احمدی نژاد در دفاعیات خود ضمن متهم کردن رئیس مجلس به دخالت در امور اجرایی، تهدید به افشای برخی مطالب کرد و سپس کلیپی تصویری از دیدار سعید مرتضوی و فاضل لاریجانی (برادر رئیس مجلس) در جلسه علنی پخش شد که صوت آن نامفهوم بود و از این رو، وی اقدام به خواندن سخنان رد و بدل شده میان آن دو نفر کرد. این اقدام احمدینژاد با انتقاد شدید نمایندگان روبهرو شد و حتی رئیس مجلس به پاسخ برآمد و خطاب به احمدی نژاد گفت: « شما شأن مجلس و نظام را رعایت نکردهای؛ به فرض اگر برادرم خلافی کرده به شما ربطی ندارد و اتفاقا خوب شد این ماجرا را گفتید تا بگم بگمهایی که راه انداختید مشخص شود چیست و ملت شخصیت شما را بهتر بشناسند.» ناگفته نماند که پایان این درگیری لفظی و بیسابقه روسای دو قوه، به استیضاح و عزل وزیر مزبور منتهی شد.
مجلس نهم حدود یک سال و دو ماه را با دولت احمدی نژاد سر کرد. بعد از آن دولتی روی کار آمد که رئیسش سابقه حضور 20 ساله در خانه ملت را دارا بود.
سیزدهم مرداد ماه سال 92 مراسم تحلیف حسن روحانی به عنوان هفتمین رئیسجمهور کشورمان در خانه ملت برگزار شد. مسلم آن است که بعد از تحلیف رئیس جمهور، بحث کابینۀ وی به میان میآید. بررسی رای اعتماد وزرای حسن روحانی، از 21 مرداد ماه 92 در بهارستان کلید خورد که ماحصل آن، تایید 15 نفر از وزرای پیشنهادی رئیس جمور بود ولی 3 وزیر پیشنهادی وزارتخانههای علوم، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان مهر تایید وکلای ملت را نگرفتند.
روزها از پی هم گذشتند. پنجم بهمن ماه بود که بهارستانیها به وزرای پیشنهادی روحانی برای وزرات علوم و آموزش و پرورش، اعتماد کردند اما باز هم وزارت ورزش بلاتکلیف ماند، چرا که نمایندگان مردم با گزینه دوم پیشنهادی دولت برای این وزارتخانه هم موافقت نکردند. ماجرا ادامه داشت. 26 آبان ماه روحانی، سومین وزیر پیشنهادی دولت یازدهم برای وزارتخانه ورزش و جوانان را به مجلس معرفی کرد که در عین ناباوری این بار هم فرد مورد نظر، مقبول وکلای ملت نیافتاد! اما همان روز رئیسجمهور، محمود گودرزی را به عنوان چهارمین وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان به مجلس معرفی کرد که بلاخره طلسم این وزارتخانه شکسته شد و بدین ترتیب کابینه یازدهم بعد از حدود 100 روز تکمیل شد.
نقطه مقابل رای اعتماد این است که نمایندگان مجلس حق دادن کارت زرد و استیضاح وزیران را نیز دارند. «کارت زرد» اخطاری است که نمایندگان در صورت قانع نشدن از توضیحات وزیر در پاسخ به سوالاتشان، به وی میدهند که به خودی خود نمیتواند عاملی برای استیضاح وزیر باشد ولی زمینهساز آن است. اما تنها زمانی طرح استیضاح به جریان میافتد که با امضای حداقل ۱۰ نماینده تحویل هیات رئیسه مجلس شود.
مجلس نهم، به هیچ یک از وزرای دولت احمدی نژاد کارت زرد نداد و دولت دهم آخرین کارت زردش را از دست نمایندگان مجلس هشتم (سیدشمسالدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی) در تاریخ 29 فروردین ماه 91 گرفت.
بهارستانیهای نهم اولین کارت زرد را به «علی طیبنیا» وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت یازدهم دادند. این در حالی است که طیبنیا، در جریان رای اعتماد به کابینه دولت یازدهم بیشترین و بیسابقهترین رای را از مجلس گرفته بود!
در این میان یکی از انتقادهایی که گاهاً به مجلس نهم میشد این بود که مجلس، با دادن کارتهای زرد متعدد به وزرای روحانی، چوب لای چرخ این دولت میگذارد و استدلال این فرقه آن بود که دولت حسن روحانی در 9 ماه آغازین خود، چهار کارت زرد را از مجلس دریافت کرد، در حالی که وزرای دولت دهم در 4 سال دوران این دولت، در کل 8 کارت زرد از بهارستانیها گرفتند! اما در مجموع مجلس نهم طی 4 سال، 18 کارت زرد به وزرای دولت یازدهم داد.
از کارت زرد گذشته، به بحث استیضاح میرسیم. مجلس نهم 3 وزیر روحانی را استیضاح کرد. بیست و نهم مرداد ماه سال 93 بود که رضا فرجی دانا، وزیر علوم در غیاب رئیس جمهور استیضاح و عزل شد و پنجم آذر ماه همان سال، محمد فرهادی رای اعتماد نمایندگان برای تصدی بر این وزارتخانه را کسب کرد. علیاصغر فانی، دومین وزیر دولت یازدهم بود که در تاریخ 3 تیر 1394 استیضاح شد اما در نهایت با ۷۶ رأی موافق، ۱۶۷ رأی مخالف و ۱۳ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۶ رأی مأخوذه، در سمتش باقی ماند. سرانجام در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۹۴ استیضاح عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در مجلس برگزار شد که این بار نیز وزیر روحانی در سمتش باقی ماند چرا که در این جلسه با ۷۲ رأی موافق، ۱۷۵ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ رأی مأخوذه روبرو شد.
بهتر است دیگر از از حیطه تعامل مجلس با دولتها خارج شویم چرا که مجلس نهم روزهای جالب توجهی هم داشت:
سوم تیر ماه سال 93 علی مطهری، نماینده مردم تهران تصاویری را از مانیتورهای مجلس به نمایش گذاشت که همگان را در بهت فرو برد! قضیه از این قرار بود که در آن جلسه، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور برای پاسخ به سوال مطهری در خصوص وضعیت رعایت قانون عفاف و حجاب در کشور، به بهارستان آمده بود که پرسش نماینده تهران از وزیر همراه با نمایش زنان و دختران ساپورت پوش از مانیتورهای مجلس بود! نمایش این تصاویر با واکنش نمایندگان و همهمه زیاد در صحن علنی مجلس همراه شد که مطهری در واکنش به این جو به حالت مزاح گفت: به نظر میرسد دوستان از دیدن این تصاویر به وجد آمدهاند! اما سرانجام این روز پرماجرا این بود که مجلس از پاسخهای وزیر قانع نشد و رحمانی فضلی به خاطر بانوان ساپورت پوش، کارت زرد گرفت.
اما میرسیم به ماجرای پرحاشیه برجام. سیام تیر ماه سال 94 بود که محمدجواد ظریف و علیاکبر صالحی برای ارائه گزارشی در مورد روند مذاکرات در جلسه علنی مجلس حضور یافتند و متن کامل برنامه جامع اقدام مشترک را تقدیم مجلس کردند. در همین جلسه مجلس به تشکیل کمیسیون ویژه برجام رأی داد که این کمیسیون با ریاست علیرضا زاکانی، جلسات متعددی را برگزار کرد. آن روزها برجام بحث محوری خانه ملت بود، به طوری که دوازدهم مهر ماه، گزارش کمیسیون ویژه برجام در حالی که مورد اعتراض چند تن از اعضای این کمیسیون قرار گرفته بود در صحن علنی قرائت شد و نمایندگان به یک فوریت طرح اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام رأی دادند و یک هفته بعد یعنی در تاریخ نوزدهم مهر ماه، نمایندگان کلیات طرح اقدام متناسب و متقابل ایران در اجرای برجام را نیز به تصویب رساندند.
بعد از تصویب کلیات این طرح، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در سخنانی از تریبون مجلس گفت از سوی یکی از نمایندگان تهدید به مرگ شده و به او گفتهاند «در قلب اراک روی تو سیمان میریزیم و تو را دفن میکنیم!» موضوعی که از سوی روحالله حسینیان نماینده تهران عنوان شده بود.
دو روز از این ماجرای جنجالی گذشت. دستور کار مجلس این بار بررسی جزئیات طرح مذکور بود. "محمد جواد ظریف" به همراه اعضای تیم مذاکرهکننده هستهای در جلسه علنی حضور داشتند و شاید گمان میکردند که بررسی جزئیات این طرح زمان زیادی به طول انجامد. در حالی که این طرح بیش از 200 پیشنهاد اصلاحی از سوی نمایندگان داشت و به نظر میرسید بررسی این پیشنهادها در صحن علنی چندین جلسه را به خود اختصاص دهد، اجازه ارائه طرح هیچ پیشنهاد و تذکری به نمایندگان داده نشد و بدین ترتیب مهمترین طرح مجلس نهم در 20 دقیقه! به تصویب رسید که این مسئله اعتراض و فریاد بسیاری از نمایندگان مخالف برجام یا به تعبیر برخی، دلواپسان را به همراه داشت.
آفتی به اسم "صحن محوری"
"بهروز نعمتی" در ارزیابی خود از عملکرد مجلس نهم معتقد است که برجام، بهبود وضعیت بهداشت و درمان در جامعه و قانون حمایت از تولید ملی از اتفاقات خوب مجلس در این دوره بود.
نایب رئیس فراکسیون رهروان ولایت با اشاره به تحقیق و تفحصهای صورت گرفته در مجلس نهم میگوید: تحقیق و تفحص از بنیاد شهید، بیمه و سازمان تامین اجتماعی در این مجلس انجام گرفت و برای اولین بار بود که این تحقیق و تفحصها به نتیجه و به اطلاع مسئولان مربوطه رسید.
وی با بیان اینکه صحن محوری و ضعف کمیسیونهای تخصصی در رسیدگی به طرحها و لوایح، بزرگترین ضعف این مجلس بود گفت: از ضعفهای دیگر مجلس نهم که شاید برخی آن را نقطه قوت و نشانه پویایی بدانند، این بود که در این مجلس بیش از 500 طرح ارائه شد که قریب به اتفاق آنها از کار کارشناسی لازم برخوردار نبودند.
مجلسی که چوب لای چرخ دولت نگذاشت
علاوه بر این "محمدحسن آصفری" در گفتوگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان درباره عملکرد مجلس نهم با اشاره به تصویب طرح نظام سلامت در این مجلس گفت: این قانون به منظور کاهش هزینههای درمانی مردم بود و قرار بر این شد که مبلغی از ارزش افزوده در اختیار حوزه سلامت گذاشته شود.
وی با اشاره به تصویب قانون نظام جامع مالیاتی در این مجلس تصریح کرد: در مجلس نهم، قوانین زیادی برای خروج کشور از رکود و همچنین کنترل نرخ تورم تصویب شد.
آصفری با اشاره به تحقیق و تفحصهایی که در مجلس نهم صورت گرفت، متذکر شد: این تحقیق و تفحصها به منظور شفافسازی عملکردها و هزینههای داخلی کشور بود.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اشاره به اینکه برخی از تحقیق و تفحصها نیمه کاره مانده است، اذعان داشت: برخی این مسئله را ضعف مجلس میدانند در حالی که این مشکل به ضعف قوانین به ویژه آیین نامه داخلی مجلس برمیگردد که نمایندهها در این زمینه صرفا یک گزارش تهیه میکنند و دستشان برای برخورد با چنین تخلفاتی بسته است.
نماینده اراک با تأکید بر اینکه بین مجلس نهم و دولت تعامل خوبی وجود داشتند، اظهار داشت: علاوه بر رأی اعتمادی که نمایندگان این دوره به وزرای کابینه یازدهم دادند، سوالها و تذکراتی نیز که به وزرا داده میشد در جهت کارآمدتر شدن عملکرد دولت و وزارتخانهها بود و به هیچ وجه مجلس به دنبال چوب گذاشتن لای چرخ دولت نبود اما متأسفانه برخی از وابستگان دولت چنین برداشتهایی میکنند.
نماینده اراک با انتقاد از عدم توجه دولت به دغدغههای نمایندگان تصریح کرد: متاسفانه تذکرات نمایندگان مجلس نهم به وزرا برای حل مشکلات حوزههای انتخابیهشان، پشت گوش انداخته شد.
آصفری با اشاره به روحیه استکبارستیزی نمایندگان مجلس نهم گفت: در این زمینه میتوان به طرحها و همچنین نطقها و تذکراتی اشاره کرد که در آن بر مقابله با زیاده خواهیهای غرب تاکید شده است.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اشاره به نظارت دقیق و ظریف مجلس نهم در بحث برجام خاطر نشان کرد: در این زمینه میتوان به بازرسی نمایندگان ملت به ویژه اعضای کمیسیون امنیت ملی از مراکز مختلف هستهای اشاره کرد.
ضعف نظارتی وکلای ملت
همچنین "محمدصالح جوکار" در گفتوگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره عملکرد مجلس نهم گفت: علمکرد هر نهادی هم دارای نقاط قوت و هم دارای نقات ضعف است، اما مجلس نهم به طور کلی عملکرد قابل توجهی در راستای حل مشکلات اصلی مردم به ویژه در زمینه گشایش کسب و کار جوانان داشت.
جوکار با اشاره به مواضع ضداستکباری نمایندگان مجلس نهم تصریح کرد: رویکرد مجلس در این دوره نسبت به دشمنان بسیار سرسختانه بود، به طوری که طرحها و لوایحی در راستای حفظ منافع ملی و پاسداری از انقلاب تصویب شد.
نماینده یزد با اشاره به وضعیت تحقیق و تفحصهای مجلس نهم متذکر شد: مجلس باید بعد نظارتیاش را جدیتر میگرفت چرا که بسیاری از تخلفات پیش آمده به دلیل ضعفهای نظارتی و به سرانجام نرسیدن تحقیق و تفحصها است.
با همه این تفاصیل، مجلس نهم با چهارصد و بیست و پنج جلسه و بررسی 697 طرح و لایحه به کارش پایان داد و اتفاقات خوب و بد این مجلس قطعا در تاریخ مجالس ایران ماندگار خواهد بود.
اما از روز شنبه، 8 خرداد شاهد گشایش یکی دیگر از مجالس کشورمان و ورود نمایندگانی تازه نفس به بهارستان خواهیم بود. مجلسی که تغییر 75 درصدی کرده است و تنها 73 تن از نمایندگان مجلس نهم را در خود میبیند و 216 تن دیگر از خانه ملت خداحافظی کردند. امید است اعضای مجلس دهم به خوبی از خانه ملت صیانت کنند و وکیل واقعی ملت باشند چرا که روزی آنان نیز به تاریخ خواهند پیوست و کارنامه آنان چون دیگر مجالس، مورد داوری قرار خواهد گرفت.