کرمیت روزولت، از سرشناسان سیا و طراحان این کودتا چنین مینویسد: «سیا پس از تبادل نظر با انگلیسیها، تصمیم به سرنگون کردن دولت مصدق گرفت؛ زیرا مصدق با ملی کردن یک میلیارد دلار دارایی شرکت نفت ایران و انگلیس، خشم و غضب قدرتهای غرب را برانگیخته بود».
اما یکی از اصلی ترین عوامل شکست مصدق، جدایی او از گروههای مذهبیو آیت الله کاشانی بود. آیتالله کاشانی در 30 تیر 1331 با حمایت از مصدق مانع از سقوط دولت وی شد و در جریان ملی شدن نفت نیز همواره یکی از حامیان اصلی نهضت بود اما انحراف ملیگرایان از مسیر نهضت و فاصله گرفتن از آنان، زمینههای وقوع کودتای مرداد 32 را فراهم کرد.
آیت الله کاشانی در روز 27 مرداد 1332 در نامهای خطاب به مصدق وی را از اعتماد به آمریکا بر حذر داشته و احتمال وقوع کودتای 28 مرداد را به او گوشزد کرد. آیتالله کاشانی در این نامه انحلال مجلس را بزرگترین اشتباه مصدق خوانده و عنوان میکند: «حرف اینجانب را در خصوص اصرار در عدم اجرای رفراندوم نشنیدید و مجلسی را که ترس داشتید شما را ببرد بستید. حالا نه مجلسی هست و نه تکیهگاهی برای ملت گذاشتهاید.»
تفاوت دیدگاه مصدق با کاشانی در نوع نگاه به آمریکا و عدم توجه مصدق به هشدارهای آیت الله کاشانی کودتایی را در تاریخ ایران رقم زد که دود آن به چشم ملت ایران رفت.
آنچه که کودتا برای آمریکایی ها به ارمغان آورد نفوذ و رخنه در تمامی ارکان دستگاه حاکم تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی بود اگرچه حافظه تاریخی ملت هیچ گاه فراموش نکرد و در همین راستا چیزی نزدیک به 20 سال بعد در دوران کلینتون از آنچه مداخله در جهت سرنگونی دولت بود اذعان شد و پس از اعتراف آلبرایت وزیر خارجه دولت کلینتون اوباما هم چندین مرتبه به این مداخله اعتراف کرده است.
انتهای پیام/4947