تمدنی زنده در شهری سوخته

به گزارش عصرهامون، شهر سوخته، میراث کهن و سندی ارزشمند از فرهنگ، تمدن و اصالت ایرانیان در استان سیستان و بلوچستان، در 56 کیلومتری جاده زابل به سمت زاهدان قرار دارد که محوطه باستانی آن در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، و توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به ‌آن مهاجرت کرده‌اند، بنا شده است.

این شهر در 3200 سال قبل از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته‌ اند.

مهم ترین علت این نامگذاری آتش سوزی در دوره زمانی 2750 تا 3200 این شهر بوده و هنوز سند یا کتیبه ای که نام واقعی و قدیمی آن را مشخص کند، به دست نیامده است.

یکی از ماموران نظامی بریتانیا به نام کلنل بیت، در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این مکان اشاره کرد و اولین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامید و آثار باقیمانده از آتش‌ سوزی را دیده است.

پس از او سر اورل_اشتین با بازدید از این محوطه در اوایل سده حاضر، اطلاعات مفیدی درخصوص این خصوص ارائه کرد و پس از آن باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی مارتیسو توزی از سال 1346 تا 1357 مورد بررسی و کاوش قرار گرفت.

وجه تمایز ثبت شهر سوخته با دیگر میراث تاریخی ثبت شده ایران در این است که این شهر 5هزار سال پیش و در زمان شکل گیری بنیان های هویت فرهنگی تمدنی که بعدها به عنوان کشور ایران شناخته شد، شکل گرفته است.

طبق یافته های باستان شناسان، شهر سوخته 151 هکتار وسعت دارد و بقایای به جای مانده از آن حاکی از این است که این شهر شامل پنج بخش مسکونی، مرکزی، صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است.

جالب است بدانید که این شهر مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بوده و در فصل ششم کاوش آن نمونه‌ های جالب و بدیعی از زیورآلات به دست آمده است؛ علاوه بر آن شهر سوخته از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن، زنان عهده دار امور مالی خانواده شان بوده اند.

وجود سیستم آب رسانی و فاضلاب شهری، کارگاه های صنعتی ساخت جواهرات و انواع سفالینه‌ و ظروف سنگی، معرق کاری، بافت پارچه و حصیر و تورهای ماهیگیری نشان از این است که این شهر جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده.
 
تاکنون 12 نوع بافت پارچه یک رنگ و چند​ رنگ و قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده و مشخص شده مردم این شهر با استفاده از نیزار باتلاق های اطراف هامون، سبد و حصیر می بافتند که این امر خود معرف وجود صنعت پیشرفته پارچه بافی در آنجاست.

گستره فرهنگ، نوآوری و تمدن این شهر تنها به یک بخش منتهی نمی شود؛ برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی متعلق به 4800 سال پیش کشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی بیست و پنج تا سی ساله بوده که در یکی از گور‌های شهر سوخته مدفون شده بود. چشم مصنوعی یافت شده در چشم چپ این زن کار گذاشته شده و با وجود گذشت نزدیک به 4500 سال از ساخت آن، هنوز سالم است.
 
همچنین یکی از شگرف ترین یافته‌‌ های این شهر، نشانه هایی از کهن ترین جراحی مغز است. جمجمه ای از دختر دوازده یا سیزده ساله که در 4800 سال پیش، پزشکان آن دیار برای درمان بیماری هیدروسفالی یا جمع شدن مایع در جمجمه، بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته و جراحی کردند.
 
شگفتانه دیگر این شهر کشف جامی با نقش یک بز همراه با یک درخت در گوری پنج هزار ساله است که پس از بررسی آن مشخص شد نقش موجود برخلاف دیگر آثار به دست آمده از این محوطه‌ تاریخی، تکراری هدفمند دارد؛ به گونه ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می‌دهد.
  هنرمندی که این جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ در پنج حرکت، بزی را طراحی کند که به سمت درخت حرکت و از برگ آن تغذیه می‌کند.

باستان‌شناسان با نزدیک کردن این تصاویر به یکدیگر موفق شدند نمونه‌ای از یک تصویر متحرک را در قالب یک فیلم 20 ثانیه‌ای به دست آورند.

انتهای پیام/