سوزن دوزی سند هویت زن بلوچ تراوش ذهنی زنان بلوچ هنر می آفریند

به گزارش سرویس اجتماعی عصرهامون به نقل از تفتان ما، سوزن دوزی به عنوان یکی از هنرهای دستی زنان بلوچستان، با ظرافت و هنر دستان هنرمند زن بلوچ و پشتکار مداوم آنان خلق می شود.
قدمت این هنر و رواج آن در تمامی مناطق بلوچستان به حدی است که از آن به منزله هویت، موجودیت و شناسنامه فرهنگی این قوم یاد می شود.
زرخاتون عظیمی یک هنرمند زن بلوچ در خاش به عنوان نخستین بانوی بلوچ سیستان و بلوچستان که مفتخر به دریافت مهر اصالت هنر سوزن دوزی از سازمان یونسکو شده است، در گفت وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: سوزن دوزی در منطقه بلوچستان که یادگار پیوند فرهنگ ایرانی با گذشته تاریخی و افسانه ای خود است همواره با ظرافت و توانایی خارق العاده سرپنجه زنان بلوچ توسعه یافته و همچنان رواج دارد.
وی تصریح کرد: سوزن دوزی صنعتی برخوردار از ظرافت دوخت و تنوع رنگ است که بیانگر ذوق، سلیقه، سنت و هنر منطقه است و همانند دیگر هنرهای سیستان و بلوچستان رواج دیرینه در این منطقه داشته بطوری که نمونه هایی از آن به صدر اسلام، دوران مغول و بویژه تیموری و صفوی بر می گردد.
عظیمی بیان کرد: سوزن دوزی بازتاب ذوق، خلاقیت ذهنی و توان جسمی زنان بلوچ است و قدمتی به بلندای تاریخ بلوچستان دارد که از این رو به آن “بلوچی دوزی” هم می گویند.
مریم کریمی دیگر بانوی هنرمند خاشی که آثار ارزشمند وی دارای مهر اصالت سوزن دوزی در طرحهای مختلف، سکه دوزی و آئینه دوزی است و آثارش به تمام نقاط کشور و حتی خارج از ایران هم راه یافته به خبرنگار ما گفت: ریشه های حیات این هنر را می توان در لایه های زیرین تاریخ بلوچستان یافت، بی هیچ واسطه هرکجا که ردی از بلوچ یافت شود سوزن دوزی نیز عظمت خویش را به رخ می کشاند.
وی افزود: بیشتر زنان و دختران بلوچ به موازات آموزش اصول زندگی، سوزن دوزی را نیز فرا می گیرند و با نقوشی هندسی، انواع گل و طبیعت خیال انگیزی را به نمایش می گذارند.
کریمی تصریح کرد: هنرمندان این رشته با ظرافت دست و حرکت سوزن نقش و نگاره های دل انگیزی بر لایه سطحی پارچه می آفرینند و ذوق و روح پرمایه خود را با حرکت سوزن و نخ بر پارچه حک می کنند.
بانوی هنرمند سوزن دوز خاش اظهار کرد: مهمترین موضوع در قلمرو این هنر فقدان استفاده از تجهیزات مکانیکی و چرخهای خیاطی است زیرا همه چیز با دست پدید می آید.
کریمی گفت: سوزن دوزی را می توان محصول کار و تلاش سخت زنانه و بازتاب خاطرات تلخ و شیرین آنان در طول تاریخ برشمرد که خود آمیزه ای ذهنی از آهنگ حرکت دست های زن بلوچ است که منجر به پدید آمدن آثاری جاندار و جاودانه از تار و پودی سرد و بی روح می شود.
لباس محلی بلوچی پشتوانه فرهنگی یکی از اصیل ترین اقوام ایرانی محسوب می شود
فرماندار شهرستان خاش نیز در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار کرد: لباس محلی بلوچی که در سراسر سیستان و بلوچستان از آن استفاده می شود تنها یک پوشش نیست، بلکه پشتوانه فرهنگی یکی از اصیل ترین اقوام ایرانی محسوب می شود.
محمداکبر چاکرزهی افزود: لباس بلوچی، لباسی است که در یک منطقه بزرگ جغرافیایی از قدیم مورد استفاده مردم بوده است، مناطقی چون ناحیه سیستان و بلوچستان ایران، بخش هایی از خراسان (بخصوص جنوب آن)، بخش هایی از استان کرمان و هرمزگان و کشورهایی چون پاکستان، هندوستان و افغانستان از جمله نواحی ای است که مردمان آنها به دلیل برخی تشابهات فرهنگی و ریشه های مشترک قومی ملبس به این لباس و این نوع پوشش هستند.
وی با بیان اینکه نبود صنعتگران و تعاونی های فعال در این زمینه مشکل عمده صادرات گسترده و تولید انبوه این محصول فرهنگی در منطقه است، بیان کرد: افرادی نیز که اقدام به دوخت و تولید این محصول می کنند، به دلیل نداشتن سواد تجاری از یک سو و مشکلات مالی از سوی دیگر، توان معرفی و صدور کالای خود را به صورت عمده به دیگر کشورها ندارند.
چاکرزهی افزود: درهمین راستا دولت می تواند با حمایت از این بخش و از طریق فرستادن صنعتگران به نمایشگاه های خارج از کشور به معرفی این محصول کمک کند.
وی اظهار کرد: این صنعت بسیار مهم و با ارزش از ظرفیت بالا در زمینه اشتغالزایی و رونق اقتصادی برخوردار است.
سالانه ۴۲۰ نفر در خاش آموزش‌های صنایع دستی را فرا می‌گیرند
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان خاش در گفت و گو با خبرنگار تفتان ما اظهار کرد: باتوجه به اینکه حدود ۵۰ درصد از جمعیت شهرستان خاش را بانوان تشکیل می دهند بر همین اساس این قشر به عنوان همکار و همراه مردان نسبت به تامین نیازهای خود تلاش می کنند.
عبدالصمد کرد افزود: بانوان هنرمند این شهرستان از دوران کودکی صنایع دستی و هنرهای به یادگار مانده از گذشتگان را از بزرگترهایشان می آموزند و آن را نسل به نسل به آیندگان منتقل می کنند.
وی تصریح کرد: برپایی کلاسها و دوره های آموزشی، اعطای تسهیلات و کمک به تجهیز کارگاهها در کنار ایجاد نمایشگاهها و غرفه های فروش محصولات و تولیدات دستی هنرمندان در دستور کار میراث فرهنگی و صنایع دستی قرار دارد.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاش گفت: هنرمندان این شهرستان برای رونق دادن به کارهایشان نیازمند حمایت دولت هستند و هنرهای اصیل منطقه نیز بایستی حفظ و ترویج شود به همین سبب در نظر گرفتن مزایایی برای هنرمندان، حمایتهای بیمه ای و ساماندهی و تقویت فعالیتهای آنان در این زمینه می تواند بسیار موثر باشد.
وی شرکت دادن هنرمندان فعال منطقه در اجلاس ها و نمایشگاه های بین المللی، منطقه ای، ملی و استانی را در جهت معرفی آثار و نیز فروش تولیدات آنان ضروری دانست و اظهار کرد: این اقدامات به رفع مشکلات هنرمندان کمک می کند.
به گزارش تفتان ما، اکنون در بیشتر مناطق سیستان و بلوچستان از جمله اسپکه، هریدک، بمپور، مته سنگ، چانف، مهنت شهرستان نیکشهر، ایرندگان، مارندگان، اسماعیل آباد خاش، گشت، سوران، جالق، ناهوک و کله گان سراوان و همچنین زاهدان هنر سوزن دوزی زنان بلوچ خودنمایی می کند.
از مشهورترین و مرغوبترین نمونه های سوزن دوزی تولیدات مناطق قاسم آباد و نکوچ ایرانشهر و چانف در شهرستان نیکشهر است.
سوزن دوزی، نخ دوزی یا گلدوزی یکی از روشهای دیرینه آرایش و تزیین جامه زنان بلوچ است بگونه ای که هیچ جامه زنانه ای یافت نمی شود که سوزن دوزی بر روی آن نقش نبسته باشد.
مواد اولیه سوزن دوزی “نخ و پارچه” است. سوزن دوزها بر حسب امکانات و سلیقه از نخ دمسه، نخهای رنگین ابریشم و امروزه کاموا استفاده می کنند.
پارچه هایی که در سوزن دوزی بلوچ مورد استفاده قرار می گیرد باید دو ویژگی عمده برای سهولت دوخت داشته باشد، نخست این که دارای تار و پودی مشخص و دوم اینکه این تاروپود مشخص باید راست باشد.
ابزار کار سوزن دوزی شامل سوزن که به زبان محلی سوچه یا سوچن گفته می شود، قیچی یا مقراض، انگشتانه یا شستی است.
نحوه دوخت آن به این شکل است که در ابتدا سوزن دوز از پارچه، قطعه ای دلخواه را جدا کرده و طرح مورد نظر را بر روی آن منتقل می کند.
اکنون نوبت سوزن دوز است که با روش دوردوزی، خطوط محیطی طرح را دوخته و آن را از بقیه پارچه مجزا می کند.
لباس زنان بلوچ از شش قطعه سوزن دوزی شده شامل “پیش سینه، جی یا زی گوپتان، پایین دامن، زینت بخش سرآستین پیراهن و زینت بخش سرپاچه های شلوار” تشکیل شده است.
نقش و نگارهای سوزن دوزی نسل به نسل توسط مادران به دختران انتقال یافته و امروزه به یکی از مهمترین ابزارهای فرهنگی معرفی زنان بلوچ مبدل شده است.
اکنون بر مسوولان فرهنگی و هنری است تا هنر سوزن دوزی که از اصالت و قدمت دیرینه ای برخوردار است و به مرور زمان دستخوش تغییر و تحول شده نیازمند نگاه ویژه مسوولان دستگاههای دست اندرکار و همچنین همت و تلاش زنان هنرمند بلوچ برای انتقال این هنر دیرینه به نسل های آینده است.
هنرمندان سوزن دوز می گویند: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان باید با توجه به جایگاه این صنعت در اقتصاد منطقه و قابلیتهای آن در توسعه این هنر به ویژه در مناطق روستایی همت گمارد و با تشویق روستاییان و فراهم آوردن امکانات لازم زمینه را برای رواج هرچه بیشتر آن فراهم آورد.
انتهای پیام/4382 https://www.asrehamoon.ir/vdce7w8f.jh87pi9bbj.html

منبع : تفتان ما

سوزن دوزی سند هویت زن بلوچ/ تراوش ذهنی زنان بلوچ هنر می آفریند