دهانه غلامان يا دروازه بردگان اصولاً يک شهر به معناى متعارف بود که در اثر وزش باد در زير پردهاى از ريگ روان مدفون گرديده است.
به گزارش عصر هامون، دهانه غلامان یکی از آثار تاریخی و فرهنگی و باستانی به جای مانده از دوران هخامنشیان در استان سیستانوبلوچستان است كه با وجود اهميت و جايگاه ويژه اش تاكنون كمتر از آن سخن به ميان آمده است و حال به دلیل طوفان های مداوم شن در زیر هزاران خروار ماسه مدفون شده است.
دهانه غلامان
شهر دهانه غلامان در عهد هخامنشي و زماني كه در بستر هيرمند آب جريان داشت از اهميت و عظمتي شگرف برخوردار بوده است.
این شهر زمانی محل تبادل بردگان و یکی از تنگههای ورودی به فلات ایران بوده و همانگونه که از نامش بر میآید محل جابهجایی بردگان به دیگر کشورها بوده است.
این شهر تاریخی با قدمت ۵۰۰ سال به قبل از میلاد مسیح بازمیگردد و تنها شهر خشتی و گلی به جای مانده از دوران هخامنشیان است كه در ۲ كيلومتري روستاي قلعه نو از توابع شهرستان زهك روي تراسي به طول تقريبي ۴ تا ۵ كيلومتر واقع شده است.
این محل در سال ۱۹۶۰ میلادی توسط باستان شناسان ایتالیایی به مدت پنج سال مورد کاوش و تحقیق قرار گرفت.
مرمت و بازسازی دهانه غلامان
مرمت و بازسازی دهانه غلامان
مرمت و بازسازی دهانه غلامان
بي گمان مي توان گفت كه دهانه غلامان تنها شهري از دوران هخامنشي است كه در آن به روشني مي توان انواع خانه هاي شخصي مردم را دركنار ساختمان هاي دولتي، اجتماعي و مذهبي مشاهده كرد.
دهانه غلامان از نادرترين محوطه هاي باستاني فلات ايران بشمار مي رود كه اطلاعات مفيدي درباره آئين هاي پرستش را در خود جاي داده است.
عدهای از باستانشناسان اعتقاد دارند این شهر به دلیل وزش بادهای ۱۲۰ روزه بالغ بر ۲ هزار سال زیر خاک و شن مدفون مانده بود.
این بنای به جای مانده از روزگار هخامنشیان دارای ۲۷ ساختمان با هزار و ۲۳۰ اتاق است و نبود برج و بارو در این اثر باستانی، حکایت از وجود امنیت و آرامش موجود در این منطقه داشته است.
گرچه نام اصلي اين شهر به طور قطع مشخص نشده اما پژوهش هاي كارشناسان و محققان نشان مي دهد كه دهانه غلامان براي مدت كوتاهي مركز سياسي، اداري و اجتماعي در اين منطقه محسوب مي شده است.
در کتیبههای به دست آمده از دوران هخامنشی از آثار باستانی چون نقش رستم، تخت جمشید و بیستون، این شهر را «زرک» یا «زرنکای» مینامیدهاند.
كشف بزرگترين نقاشي ديواري متعلق به دوران هخامنشي روي يكي از ديواره هاي شهر دهانه غلامان اثري منحصربه فرد است كه شاخص بودن اين شهر تاريخي را نشان مي دهد.
اين نقاشي شخصي را نشان مي داد كه سوار بر ارابه در حال شكار گراز است.
این شهر با طول تقریبی پنج کیلومتر دارای قسمتهای مختلفی همچون ساختمانهای بزرگ عمومی، معبدهای بزرگ، محلههای مسکونی، محلههای صنعتی و نظامی، خیابان آبراهه و حاکمیت ایران را بر نواحی شرقی در دوران هخامنشیان به خوبی نشان میدهد.
جاي جاي منطقه سيستان با توجه به تمدن كهن و ديرينه اش در نوع خود براي باستان شناسان از اهميت قابل توجهي برخوردار است. وجود ده ها و صدها اثر و محوطه تاريخي مهم از جمله شهرسوخته، كوه خواجه، زاهدان كهنه و دهانه غلامان با يادمان دوره هخامنشي گوياي تمدن ديرينه در اين گوشه از ايران است.
اما چند سالیست که خشکیدگی دریاچه هامون به دلیل قطع جریان آب هیرمند موجب افزایش بادهای موسمی در این منطقه شده است و شن روان در این منطقه که به "ریگ" مشهور است در بسیاری از مناطق شمال سیستان و بلوچستان تپه های بزرگ چند متری تشکیل داده است که نه تنهاباعث انواع بیماری برای ساکنان سیستان و بلوچستان شده است بلکه بسیاری از اثار باستانی و صنایع دستی مردم این منطقه رو به نابودی است علیرغم تلاش دستگاه های ذیربط از جمله منابع طبیعی برای مالچ پاشی و ایجاد بادشکن اما شدت توفان ها به حدی است که مالچ ها و بادشکن را نیز تخریب می کند لذا لازم است که مسوولان کشوری با تمهیدات خاصی برای کاهش سطح آلودگی و غلظت ذرات معلق در هوای منطقه بیاندیشند.