اینجا روستاها درمسیر حرکت تپه های شنی دفن می شوند/ریه های مملو از گردو غبار سیستان توان مقابله باکرونا راندارد/مالچ پاشی هایی که جوابگو نیست

به گزارش عصرهامون؛ جوانان دهه شصتی و هفتادی سیستان به ندرت روزهای آبادانی این دشت وسیع را به خاطر دارند، زیرا از زمانی که یادشان می آید باد همواره می وزید و خاک در ریه های آن ها نفوذ می کرد و چشمانشان را آزار می داد.

با وجود گذشت بیش از بیست سال از شروع خشکسالی هایی که اقلیم، قهر طبیعت و بی مهری همسایه دلیل آن است، هنوز هم ساکنان شمال سیستان و بلوچستان گرفتار ریزگردهایی هستند که صدای آن ها را در گلو خفه کرده است و به گوش مسئولان نمی رساند.

در این میان بارها و بارها شوهای تبلیغاتی زیادی از حضور مسئولان در منطقه سیستان به نمایش گذاشته شد، معاونان رئیس جمهور و برخی وزیران به استان آمدند و از سیستان بازدید کردند، اما وعده های آن ها پس از ورود دوباره به تهران رو به فراموشی رفت.

زیرا اگر اینگونه نبود در این ۲ دهه، اندکی تغییر در زندگی مردمان ایجاد می شد، در حالیکه هنوز هم مردم شمال استان با ریزگردها می جنگند و اقدام فوری برای مقابله با آن توزیع ماسک است، آن هم در روزهایی که کرونا هم مجالی برای زندگی نمی دهد.

به گفته همان مردم صیور و قانعی که در این ۲ دهه با سختی فراوان مرزداری کردند، مسئولان غم آن ها را نمی خورند، اگرچه سفرهای زیادی به سیستان شده است و بارها و بارها برای مسئولان استانی و کشوری و حتی نمایندگان سازمان ملل متحد فرش قرمز پهن شد، اما برای مردم این دیار رهاوردی نداشته است.

در تمام سال های گذشته روستاهای زیادی در خاک دفن شدند، آب هیرمند هر روز کمتر می شد و حق آبه ای که سهم تالاب هامون و رودخانه هیرمند بود با کارشکنی های همسایه شرقی، افغانستان، به سیستان نمی رسید و در تازه ترین اقدام با افتتاح بند کمال خان بر روی رودخانه هیرمند در افغانستان، شمال استان در حال تجربه خشک ترین روزهاست.

اما و اگرهای شرح وظایف در طرح جامع مدیریت یکپارچه تالاب خشکیده هامون

به گفته کارشناسان، مقابله با ریزگردهای سیستان راه حل های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نیاز دارد، در راه حل های کوتاه مدت توزیع ماسک و بسته های معیشتی و رساندن مایحتاج به خانه های مردمان طوفان زده در زمان بحران پیش بینی شده بود.

راهکارهای میان مدت و بلند مدت هم شامل وظایف دستگاه ها در مقابله با گرد و غبار و احیای تالاب هامون بود و همچنین دیپلماسی بین المللی برای دریافت حق آبه که ناچیز است، اما می تواند ساکنان این منطقه را به بودن امیدوار کند.

حدود پنج سال از تصویب طرح جامع مدیریت یکپارچه تالاب هامون می گذرد، طرحی که به گفته مسئولان وقت و کارشناسان، در آن برای همه گروه های ذینفع چاره اندیشی شده و هدف آن احیای تالاب هامون به عنوان یکی از مهم ترین کانون های بحران گرد و غبار در سیستان است.

خشکی این تالاب، آن را به یکی از کانون های مهم گرد و غبار منطقه تبدیل کرده و در پی بی آبی آن بسیاری از مشاغل از بین رفته، کشاورزی، دامپروری، صیادی، گردشگری، صنایع دستی وابسته به آب و زندگی عشایر و دیگر مردم منطقه از این بحران متاثر شده است.

در طرح جامع مدیریت یکپارچه تالاب هامون برای هر یک از دستگاه های اجرایی وظایفی در نظر گرفته شده بود که با اعمال آن ها اندکی از شرایط بحرانی سیستان کاسته می شد.

اما با وجود آن که حدود پنج سال از تصویب این طرح در شورای برنامه ریزی و توسعه سیستان و بلوچستان می گذرد، شرایط سیستان به گفته ساکنان این منطقه و بر اساس اظهارات کارشناسان بحرانی تر شده است.

حالا با احداث بند کمال خان و دیپلماسی ضعیف وزارت امور خارجه و اقدامات نچندان موثر وزارت نیرو، آبی در تالاب هامون و رودخانه هیرمند نیست.

این در حالی است که علاوه بر سیستان بخش اعظمی از جمعیت زاهدان نیز برای تامین آب شرب مورد نیاز خود به آورد رودخانه وابسته هستند و با وجود این وابستگی هر روز شرایط آبی در شمال استان و در پی آن زاهدان وخیم تر می شود.

 

مالچ پاشی های کم اثر و بادشکن هایی که دیده نمی شوند

مرداد ماه سال ۹۵، وظايف دستگاه های مختلف در روند مقابله با پديده گرد و غبار با ابلاغ آيين نامه اجرایی آمادگی مقابله با اين پديده مشخص شد.

در این آيين نامه برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای دستگاه های اجرایی در نظر گرفته شد و سازمان های حفاظت از محیط زیست، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداری كشور و ... موظف به اجرای وظایفی شدند.

شناسایی منشاء های داخلی و خارجی توليد گرد و غبار، تهيه برنامه زمان بندی اجرای طرح های تثبيت كانون های توليد گرد و غبار نظير كشت درختان و بوته های مرتعی و مالچ پاشی و دیگر اقدامات مناسب براساس نتايج طرح شناسایی كانون های بحرانی، انجام نهالكاری با استفاده از گونه های بومی سازگار به كم آبی با اولويت مناطق آسيب پذير از نظر زيست محيطی و مناطق بحرانی فرسايش بادی و گرد و غبار در راستای برنامه اقدام ملی مقابله با بيابان زایی و كاهش اثرات خشكسالی از جمله وظایفی است که در این آیین نامه به صورت مشترک یا انفرادی برای سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در نظر گرفته شده است.

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان هم که زیر مجموعه سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور است برای مقابله با گرد و غبار حوزه سیستان وظایفی بر عهده دارد و اعتباراتی نیز در این راستا سالانه به این اداره کل تخصیص داده می شود که از جمله می توان به نهال کاری و بوته کاری، مدیریت رواناب، نهال کاری روی مالچ، آبیاری و نهال کاری و بوته کاری های سنواتی، احداث بادشکن، مدیریت چرا و قرق اشاره کرد.

بر اساس اظهارات مردمان ساکن منطقه، اقدامات انجام شده آن چنان که باید نتوانسته سبب کاهش گرد و غبار شود، مالچ پاشی برای کاهش حرکت تپه های شنی هم از جمله اقداماتی است که باید انجام شود و اگر چه در برخی از مناطق اثراتی از آن دیده می شود اما باز هم شواهد نشان می دهد که تپه های شنی زیادی در سیستان وجود دارد که دائما در حال حرکت هستند و خانه های مردم و روستاها را تحت تاثیر قرار می دهند.

احداث بادشکن در نقاطی که کانون باد هستند و می توانند به مناطق بحرانی تبدیل شوند خواسته بسیاری از ساکنان سیستان است، آن ها که هنوز هم با وزش طوفان خانه هایشان مملو از خاک می شود و در گرمای تابستان کولرهای آن ها با ریزگردها پر می شود.
 

ریه های مملو از گرد و غبار که توان مقابله با کووید ۱۹ را ندارد

فریاد مظلومیت ساکنان شمال سیستان و بلوچستان به هیچ جا نمی رسد، آن ها که همه چیز را از دست داده اند، زمین های کشاورزی شان در حین مستعد بودن برای کشت، به ریگزار تبدیل شده و درهای خانه هایشان هر روز با تپه های شنی مسدود می شود.

مردم می گویند درست است که در برخی از مناطق سیستان مالچ پاشی شده است، اما مالچ کیفیت چندانی ندارد و نمی تواند جلوی حرکت تپه های شنی را بگیرد و کماکان مردم درگیر حملات ریزگردها هستند.

ریه های ساکنان پنج شهرستان شمال استان شامل زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز از ۲ دهه گذشته تاکنون با ریزگردها می جنگد وحالا که کرونا در سیستان و بلوچستان تاخت و تاز خود را ادامه می دهد، ریه های ساکنان سیستان یارای جنگیدن با کووید ۱۹ را ندارد.

زیرا پیش از این ریزگردها، اهمال کاری دولتمردان، بی مهری و غضب همسایه شرقی و خشم طبیعت آن ها را از پای درآورده است، به طوری که در همه این سال ها سیستان بیشترین تعداد بیماران ریوی و تنفسی را داشت. بسیاری از ساکنان آن برای درمان چشمان آسیب دیده از ریزگردها راهی زاهدان می شوند تا در این شهر با اعمال جراحی بتوانند بینایی خود را مانند گذشته داشته باشند.

آن ها مرزدارانی هستند که صبورانه از مرزهای جنوب شرقی حفاظت می کنند و در روستاهایی که نه آب دارد و نه آبادانی، تنها با تکیه بر یارانه ۴۵ هزار تومانی زندگی می گذارنند ولی دست از آب و خاک اجدادی خود نمی کشند و تنگه احد ایران را ترک نمی کنند.

انتهای پیام/