عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان گفت: وصف نوجوان سیزدهسالهای که در کوره جنگ، الماس وجودش زیر شنهای تانک نهتنها ذرهای تیره نشد، بلکه به نمادی جاویدان برای ملت تبدیل شد.
محبعلی رهدار در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: حسین فهمیده در بستر حادثهای بزرگ متولد شد در جنگ تحمیلی و دفاع از کیان نظام نوپای اسلامی. آنچه او را از هزاران نوجوان رزمنده دیگر متمایز کرد، اوجگیری عمل فردی تا سطح یک اسطوره جمعی بود.
وی افزود: او که در سنی بود که بیشتر به بازی و درس میاندیشید، با مشاهده هجوم دشمن و به بنبست رسیدن نیروهای خودی، عزمش را جزم کرد. با نارنج کمری خود را به زیر تانک عراقی انداخت و با فداکاری بینظیرش، همراهی برای پیشروی رزمندگان گشود و هم مرز بین کودکی و مسئولیتپذیری را در هم شکست.
فهمیده، نماد انقلابی بودن نسل جوان و تعهد در اوج بیتعهدی جهانی
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان تصریح کرد: نقطه اوج تبدیل این عمل به نماد، زمانی بود که حضرت امام خمینی (ره) در توصیف او فرمودند: «رهبر ما آن طفل سیزدهسالهای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنج کمری خود را زیر تانک دشمن انداخت.» این بیان، حسین فهمیده را از یک شهید عزیز، به نماد مکتبی و الگوی عملی ولایتپذیری ارتقا داد.
رهدار گفت: نظام جمهوری اسلامی برای تداوم خود نیاز به ساختن انسان و جامعهای بر اساس آرمانهایش دارد. معرفی الگویی مانند فهمیده، یک راهبرد هوشمندانه برای هویتبخشی به نسل نوجوان است. این روز، تنها یک یادبود نیست؛ یک بیانیه آموزشی است که میگوید: نوجوان ایرانی، مصرفکننده و منفعل نیست؛ او میتواند در سرنوشت کشورش نقشآفرین و حتی قربانی شود.
وی ادامه داد: شهید حسین فهمیده ثابت کرد که مقاومت تنها در میدان رزم و توسط سربازان حرفهای معنا نمییابد. مقاومت، میتواند در دل، در عقیده و در اراده یک نوجوان نیز خانه کند. این نگاه، مقاومت را به یک فرهنگ عمومی تبدیل کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان اظهار کرد: شهید حسین فهمیده به یکی از شناختهشدهترین چهرههای پدیده رزمنده - کودک در ادبیات دفاع مقدس تبدیل شد و نشان داد که حتی در ناتوانی ظاهری (سن کم)، میتوان تواناترین بود. این مفهوم، امروزه در گفتمان مقاومت در منطقه (مانند فلسطین) نیز بازتاب دارد.
رهدار مطرح کرد: این نمادها، سنگ بنای هویت نظام هستند. جمهوری اسلامی خود را نه یک حکومت عادی که یک امت مبتنی بر آرمان و شهادت میداند. برای ساختن این هویت جمعی، به قهرمانان و اسطورههایی نیاز است که تجسم عینی این ارزشها باشند.
وی گفت: فهمیده برای پیروزی، از جان خود گذشت. نوجوان امروز میتواند با جهاد علمی و تسخیر قلههای دانش، از جان و استقلال کشورش دفاع کند.
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان بیان کرد: دشمن امروز با تهاجم فرهنگی و شبکههای اجتماعی به جنگ میآید. نوجوان امروز باید همچون فهمیده، هوشیار، بصیر و مسئول باشد و در میدان مجازی، از ارزشهای خود دفاع کند.
حسین فهمیده نمونهای از مفهوم قهرمان ملی
رهدار مطرح کرد: تصویر حسین فهمیده ابتدا بیشتر متمرکز بر صحنه نارنجک اندازی و شهادت بود بسیار احساسی برای ایجاد همذات پنداری و سپس تکثر روایت و انسانسازی. بهتدریج، به ابعاد دیگر زندگی او مانند فعالیتهای سیاسی پیش از جنگ، رابطهاش با برادرش، و ویژگیهای اخلاقیاش نیز پرداخته شد تا تصویری همهجانبه و قابلتقلیدتر ارائه شود و امروزه تلاش برای کاربردیسازی. در کنار حفظ وجه حماسی، تأکید بر این است که روحیه فهمیده در شرایط امروز چگونه میتواند متجلی شود. از رسانههای نوین و قالبهای هنری متنوعتری برای معرفی او به نسل جدید استفاده میشود.
وی افزود: گنجاندن درسهای مهارت زندگی مبتنی بر الگوی فهمیده (مانند مسئولیتپذیری، شجاعت اخلاقی، خلاقیت در عمل) در کتب درسی و ایجاد کانونهای الهام فهمیده در مدارس و پایگاههای مقاومت برای شناسایی و پرورش استعدادهای نوجوانان در عرصههای علم، هنر، ورزش و فناوری با محوریت روحیه جهادی بسیار اثرگذار است.
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان گفت: جایگاه حسین فهمیده در یک تعارض و تقابل دائمی قرار دارد. از یک سو، سیستم رسمی آموزشی و رسانهای به طور مستمر او را معرفی میکند و نام او بر خیابانها، مدارس و المپیادها باقی است. از سوی دیگر، هجوم فرهنگ جهانی و تغییر سبک زندگی، ممکن است باعث شود برای بخشی از نوجوانان امروز، داستان او دور و متعلق به گذشته به نظر برسد. اما نکته کلیدی این است که هسته مرکزی این اسطوره یعنی ایثار برای آرمان بزرگ همچنان قدرتمند است. چالش اصلی، روایتگری خلاقانه برای پیوند این هسته با دغدغههای نسل دیجیتال است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: حسین فهمیده، تنها یک نام در تقویم نیست؛ او یک گفتمان زنده است. گفتمانی که میگوید: «شرایط تو هرچه باشد، سن و موقعیت تو هرچه باشد، میتوانی قهرمان زندگی خود و نگهبان آرمانهای میهن ات باشی، اگر که مسئولیت را بشناسی و برای ادای آن، از خودگذشتگی داشته باشی.» وظیفه ما در این روزها این است که این گفتمان را از پشت ویترین موزه تاریخ بیرون آورده و به متن پویای زندگی نسل امروز وارد کنیم.