حکمت اهتمام خاص امام رضا (ع) برای زنده نگهداشتن فرهنگ عاشورا بود و پایهگذار عزاداری دهه اول محرم است.
به گزارش پایگاه خبری عصرهامون، حجتالاسلاموالمسلمین احمد لطفیان سرگزی در یادداشتی نوشته است؛ امام رضا (ع) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا (ص) و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام (ص) است. بنا بر نظر مشهور مورّخان وی در یازدهم ذیالقعده سال ۱۴۸ هـ. ق، در مدینه منوّره متولد شد. نام مبارکش، علی، کنیه آن حضرت، ابوالحسن و دارای القاب متعددی از جمله؛ رضا، صادق، صابر، فاضل، قرة اعین المؤمنین و... هستند، اما مشهورترین لقب ایشان، «رضا» به معنای «خشنودی» است.
امامان معصوم (ع) یک واحدند، یک شخصیتاند. شک نمیشود کرد که هدف و جهت آنها یکی است. پس ما بهجای اینکه بیاییم زندگی امام حسن مجتبی (ع) را جدا و زندگی امام حسین (ع) را جدا و زندگی امام رضا (ع) را جدا تحلیل کنیم تا احیاناً در دام این اشتباه خطرناک بیفتیم که سیره این سه امام بهخاطر اختلاف ظاهری با هم متعارض و مخالفاند باید یک انسانی را فرض کنیم که ۲۵۰ سال عمر کرده، و در سال یازدهم هجرت قدم در یک راهی گذاشته و تا سال دویست و شصت هجری این راه را طی کرد.
حکمت اهتمام خاص امام رضا (ع) برای زنده نگهداشتن فرهنگ عاشورا بود. امام رضا (ع) پایهگذار عزاداری دهه اول محرم است.
دشمنی بافرهنگ حسینی علیهالسلام به دیرینگی واقعه عاشورا است و تمام دستگاههای طاغوتی در صدد نابودی یاد و نام حضرت سیدالشهدا علیهالسلام و آئین عزاداری برای آن حضرت بودند. این ستیز برای طاغوت بهقدری جدی و راهبردی بود که حضرات معصومین علیهمالسلام تأویل اصلی آیه مهم «یُرِیدُونَ لِیطْفِؤُا نُورَ الله بِأَفْواهِهِمْ وَاللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کرِهَ الْکافِرُونَ»(صف: ۸) را وجود نورانی حضرت سیدالشهدا علیهالسلام بیان فرمودند: «أَشْهَدُ أَنَّكَ نُورُ اَللَّهِ اَلَّذِی لَمْ یُطْفَأْ وَ لاَ یُطْفَأُ أَبَداً»زیارت نیمه شعبان امام حسین از امام صادق علیهماالسلام است. اینکه طاغوت در همه ادوار حیات خبیثه خود به دنبال خاموشی نور الهی حضرت امام حسین علیهالسلام است، چیز عجیبی نیست؛ زیرا وجود مبارک سیدالشهدا، یاد و نام أحلی من العسل آن حضرت و عزاداری برای مصائب جانگداز ایشان، یعنی زندهبودن خط طاغوتستیزی و ظلمپذیری و مبارزه برای تحقق اهداف قیام حسینی علیهالسلام. به تعبیر زیبای شهید مطهری: گریه بر شهید، شرکت در حماسه او و هماهنگی باروح او و موافقت بانشاط او و حرکت در موج اوست.
دوره پربرکت امامت حضرت امام رضا علیهالسلام را باید دوره طلیعه شکوفایی فرهنگ تشیع دانست. اقتضای این دوره طلایی، اهتمام ویژه آن حضرت برای پاسداشت این فرهنگ ناب است. از ابعاد مهم این مأموریت آسمانی امام رضا علیهالسلام، حراست از فرهنگ ناب عاشورا است. در واقع باید فرهنگ بانی نهضت عاشورای حسینی علیهالسلام را یکی از بزرگترین برکات وجود مبارک حضرت ثامنالحجج علیهالسلام دانست. در بیانات گوهربار آن حضرت روایاتی که مربوط به اقامه عزا و فرهنگ عزاداری برای سید و سالار شهیدان علیهالسلام است.
امام رضا (ع) پس از هفده سال سکونت در مدینه و تبلیغ دین و ارشاد مردم، با نقشه و حیلۀ مأمون عباسی، راه خراسان را در پیش گرفت. آن حضرت پس از قبول اجباری ولایتعهدی مأمون و گذشت سه سال، در ۵۵ سالگی به دست مأمون خلیفه عباسی به شهادت رسید.