نوروز در مهدیشهر / از دختر ورمز تا افسانه عجوک و بجوک

 

و نوروز برای ما ایرانیان نمادی سرشار از فرهنگی غنی با پشتوانه های عظیم فکری و عقیدتی است که موجب می شود دنیا ایرانیان را با پیشینه ای چندین هزار ساله و آداب و سننی تاریخی بشناسد .

 

و اما نوروز در دیار وخطه کویر نشینان قومس نیز جلوه های جذابی دارد و در هرگوشه از این جزیزه ، قومیت ها این آئین باستانی را به شیوه خاص خود برگزار کرده که دانستن و شناختن آن خالی از لطف نیست و می تواند استان سمنان را به مقصدی برای گردشگران تبدیل کند.

 

مهدیشهر که محلی ها آن را به سنگسر می شناسند، در شمال غربی سمنان واقع شده و از شهرهای مهم گردشگری در استان سمنان است و این شهر با قدمتی تاریخی و جاذبه های توریستی طرفداران زیادی به خصوص در فصل تابستان دارد، بد نیست در ادامه با بخشی از آداب ورسوم مردم این دیار و همچنین جاذبه های گردشگری آن آشنا شوید.

 

نوروز خوانی

 

یدالله حاجعلیان مردم شناس و پژوهشگر فرهنگ سنگسری  در گفتگو با خبرنگار مرآت در رابطه با آداب و رسوم مردم مهدیشهر گفت: فرهنگ مهدیشهر و عشایر ایل سنگسر همانند سایر نقاط ایران آداب و رسوم و ویژگی های خاص خود را دارد.

 

حاجعلیان با اشاره به رسم نوروزخوانی در این خطه از دیارمان عنوان کرد: این آیین که در گذشته رواج داشته است، اکنون نیز برخی از فرهنگ دوستان مهدیشهری به احیای آن اقدام کرده و توسط برخی ها در مهدیشهر اجرا می شود.

 

وی در ادامه اذعان کرد: آیین نوروز خوانی  از اول اونه مُ  سنگسری برابر با ۱۰ اسفند ماه خورشیدی آغاز می شود  و نوجوانان در گروهای ۱۰ الی ۱۵ نفری در کوچه پس کوچه های شهر گشته و به در خانه ها که می رسیدند ابتدا از صاحب خانه   اجازه می گرفتند و سپس  یک نفر اشعاری را به زبان سنگسری خوانده  و دیگران  او را همراهی می کردند.

 

خانه تکانی

 

این مردم شناس خانه تکانی را شامل رفت و روب خانه، شستن فرش ها و قالی ها، سفید کردن ظروف مسی و دیوارهایی که یک سال غبار گرفته و تیره شده اند، دانست و بیان کرد: زمان های قدیم در مهدیشهر اعتقاد براین بود که در گوشه وکنار خانه شیطان بند و یا عنکبوت لانه کرده و باید با رفت وروب آن را تمیز کرد و اگر بدرستی این کار صورت نمی گرفت مرد خانواده از همسرش دلچرکین می شد.

 

چهارشنبه سوری

 

وی در رابطه با دیگر آیین سنتی ایل عشایر سنگسر عنوان کرد: مردم مهدیشهر نیز مانند سایر نقاط ایران مراسم چهارشنهبه سوری را انجام داده و در غروب آخرین سال اهل هر خانه یا محله چند تل آتش افروخته و با شادی از روی آن می‌پرند. در هنگاه پریدن از روی آتش چنین می‌گویند: سرخی تو از من/ زردی من از تو     زردی من از تو/ سرخی تو از من

 

دختر ورمزی

 

این مردم شناس در رابطه با برخی آیین های سنتی در مهدیشهر در هنگام سال نحویل و آغاز سال نو بیان کرد:  براساس تقویم محلی اهالی سنگسر(مهدیشهر) اولین روز از سال جدید و نیز اولین روز از ماه‌های دوازده‌ گانه آن ورمز نام دارد، و مرسوم است که در روز ورمز دختری به عنوان شگون انتخاب شده و ظرفی از آب را به نیت روشنایی و خوش یمنی در صبح روز ورمز به خانه ای که دعوت می شود برده  و با سنگریزه های که داخل ظرف آب به تعداد نفرات و اعضای خانواده ریخته برای سلامتی انها دعا کرده و آب را در اطراف خانه ریخته  از صاحبخانه هدیه‌ای دریافت می‌کند.

 

حاجعلیان با اعتقاد به رسم سنتی قدم گذاشتن در اغازین لحظات سال نو نیز افزود: تا زمانیکه دختر ورمزی وارد خانه نشود کسی نباید وارد خانه به قصد عید دینی شود و آب ریختن پشت درب خانه به معنای ورود دختر رورمزی است و پس از آن خویشاوندان دیگر می توانند وارد خانه شوند.

 

وی در مورد شیرینی ها و خوراکی های مرسوم ایام عید در خانه های مهدیشهرها نیز ابراز کرد: خشکه نان و یا همان نان قندی ذکه در ان زنجفیل به کار می رود و نان ورغنی دیگر بنام گولاچو با روغن های محلی و همچننی شکلاتی شیری  بنام چیکو مخصوص مهخدیشهر  درست کرده و در ایام عید به مهمانان خود تعارف می کنند.

 

اسطوره عجوک و بجوک 

 

حاجعلیان در رابطه با اسطوره ها  افسانه های قدیمی مردم این دیار نیز گفت: داستان ایام عجوک بجوک (روزهای عجیب و غریب) نگاه اسطوره‌ای به تغییرات ناگهانی آب و هوا در ایام پایانی سال است. در تقویم سنگسری (تقویم ۳۶۰ روزه باستانی) از یکم تا بیست و هشتم اسفند شامل ایامی است که به ترتیب هفت روز آهمن، هفت روز بهمن، هفت روز عجوک و هفت روز بجوک نامیده می شود. ایامی که آب و هوا متغیر است و لحظه‌ای آفتاب و لحظه‌ای برف و بارانی است.

 

وی همچننی در رابطه با مکان های تفریحی و تاریخی شهرستان مخهدیشهر با اشاره به عمارت خیل خان افزود: قدمت این خانه قریب به ۲۰۰ سال می باشد واین بنا مربوط به “علی اکبر خان” نائب “ذوالفقار خان سنگسری” سردار مشهور ایرانی در دولت فتحعلیشاه و حاکم سمنان بوده است .

 

وی همچنین در مورد چشمه آب گرم مهدیشهر توضیح داد: چشمه آب گرم مهدیشهر از مناطق گردشگری است که از نظر شیمیایی نیز آب این منطقه گوگردی است و اثرات درمانی قابل توجهی دارد به دلیل وجود سه چشمه مجزا که هر یک خواص دارویی خاص خود را دارند و در نوع خود بی‌نظیر است.

 

این پزوهشگر و مردم شناس سنگسری با بیان اینکه غاردربند دومین غار آهکی بزرگ کشور است بیان کرد: غار ۱۲۰ میلیون ساله دربند مهدیشهر ستون های آهکی زیبایی را در خود جای داده و روزگاری محل سکونت پیشینیان بوده و آثاری متعلق به هزاره اول از درون آن کشف شده است، این غار در دامنه کوه لُهر واقع شده است.

 

انتهای پیام/