مدت‌هاست صحبت از حقابه سیستان در همه جلسات و رسانه‌ها به میان می‌آید؛ اما هنوز خبری از حقابه نیست.
تاریخ انتشار :شنبه ۱۰ تير ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۳۵
حقابه‌ای که به سیستان نرسید؛
لب‌های تشنه هفتمین تالاب بین المللی دنیا در انتظار تحقق وعده‌ها
طبق قانون‌های بین‌المللی، حقابه‌ها و مسیر رودخانه‌ها حق قانونی پایین‌دست‌هاست و بر همین اساس در ۱۳۵۱ معاهده‌ای میان دو کشور ایران و افغانستان منعقد و طرف افغانستانی متعهد به پرداخت منظم سالانه ۸۲۰ میلیون مترمکعب حقابه هیرمند شده است.
۴۰۰ هزار پرنده از تالاب هامون کوچ کردند
اما بیش از دو دهه است که این حق قانونی توسط دولت‌ها و حکام مستقر در افغانستان نادیده گرفته شده و منجر به نابودی بخش وسیعی از ۳۸۰ هزار هکتار بخش ایرانی تالاب هامون، طبیعت، حیات و زندگی مردمان سیستان و بلوچستان شده است.
تالاب بین‌المللی هامون در زمان پر آبی میزبان و محل زندگی هزاران پرنده مهاجر بود؛ اما به گفته رئیس اداره محیط‌زیست زابل، بر اثر دو دهه خشکسالی در سیستان ۹۵ درصد از ۴۰۰ هزار پرنده‌ای که جهت زمستان‌گذرانی از سیبری به منطقه سیستان مهاجرت می‌کردند مسیر خود را از بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین ایران تالاب هامون تغییر داده‌اند.
سدسازی افغانستان تالاب هامون را بری همیشه خشک کرد
دولت افغانستان علاوه بر عدم تعهد در پرداخت حقابه قانونی ایران متأسفانه در سال‌های اخیر با سدسازی‌ها در مسیر انتقال آب مانع از ورود سیلاب‌های سالانه به تالاب هامون شد.
سد کمال خان اولین پروژه عظیم سدسازی دولت افغانستان به شمار می‌رود که ۴ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ پس از تکمیل فرایند آب‌گیری رسماً توسط اشرف غنی افتتاح شد،
این سد در ۹۵ کیلومتری شهر زرنج ولایت نیمروز افغانستان و بر روی رود مرزی هیرمند واقع شده که پس از عبور از افغانستان وارد جمهوری اسلامی ایران می‌شود، سد کمال خان با ارتفاع ۱۶ متر به طول ۲٫۷۴ کیلومتر، ظرفیت ذخیره ۵۲ میلیون مترمکعب آب از رود هیرمند را مهیا می‌کند.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم در جمهوری اسلامی ایران صحبت از حقابه سیستان شکل جدی‌تری به خود گرفت و پیگیری‌ها و جلسات متعددی در این زمینه صورت گرفت.
رئیس‌جمهور، در جلسۀ هیئت دولت عصر یکشنبه ٢۴ اردیبهشت، دستور ویژه به وزرای نیرو و امور خارجه و نماینده ویژه خود در امور افغانستان، برای پیگیری جدی مسئله حقابه ایران از هیرمند را داد.
در همین حال، علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو، روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت، گفت: «پیگیری حقابه هیرمند از اولویت‌های مهم دولت در سیستان و بلوچستان است و دراین‌رابطه دولت همه تلاش خود را به کار خواهد بست».
دولت مصمم است حق مردم کشور را هرجا باشد بگیرد
رئیس‌جمهور در تاریخ ۲۸ اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۲ نیز در سفر به چابهار پیرامون حقابه هیرمند بیان کرد: به حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم، حقابه مردم سیستان و بلوچستان را به‌فوریت بدهند.
ابراهیم رئیسی در ادامه گفت: اگر کارشناسان ما کمبود آب را تأیید کنند، حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود و این مسئله چیزی نیست که مشمول مرور زمان شود.
وی خطاب به دولت افغانستان افزود: حرف من را جدی بگیرید تا بعداً گلایه نکنید، دولت مصمم است حق مردم کشور را هرجا باشد بگیرد.
از ابزار فشار استفاده خواهیم کرد
حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه نیز در ۲۸ اردیبهشت‌ماه امسال به همراه رئیس‌جمهور در سفر به چابهار بیان کرده بود: از مقامات افغانستانی خواسته شده، هیئتی ایرانی باهدف بررسی ذخایر آبی سد کجکی که منشأ حقابه ایران از رود هیرمند است به این کشور سفر کند و در صورت مخالفت با این درخواست، از ابزار فشار استفاده خواهیم کرد.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو در ۲۹ خردادماه اخیر در جمع خبرنگاران در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین اقدامات هیئت دولت برای تأمین آب سیستان و بلوچستان باتوجه‌به عدم آزادسازی حقابه ایران از سوی دولت افغانستان، بیان کرده بود: متأسفانه تا کنون حقابه قانونی ایران از سوی افغانستان آزادسازی نشده است البته ما در کنار پیگیری مستمر این حق قانونی، تدابیری برای تأمین مصارف مردم به روش‌های مختلف اندیشیده‌ایم لذا مردم نگران تأمین آب برای مصارف خود نباشند هرچند این حق مسلم جمهوری اسلامی ایران باید طبق قوانین بین‌المللی داده شود.
محمد سرگزی، نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی نیز در تاریخ 29 خرداد در گفتگو با یکی از رسانه‌ها از سفر هیئتی پارلمانی برای پیگیری حقابه هیرمند به افغانستان خبر داده و بیان کرده بود: صحبتی با وزیر خارجه کشورمان برای سفر هیئت پارلمانی به افغانستان برای پیگیری بحث حقابه هیرمند شده که ان‌شاءالله این سفر به‌زودی انجام می‌شود.
وی ادامه داد: هیئت پارلمانی متشکل از نمایندگان استان سیستان و بلوچستان و گروه دوستی پارلمانی ایران افغانستان خواهند بود؛ سفری که به دنبال تنش‌های اخیر با افغانستان پیش‌بینی‌شده تا موضوع حقابه هیرمند پیگیری شود.
این عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان درباره بازدید هیئت کارشناسان ایران از سد کجکی گفت: طبق ماده ۵ پروتکل ضمیمه ۱ معاهده ۱۳۵۱، درصورتی که طرف افغانستانی اعلام کند سال آبی نرمال نیست، باید اطلاعات حجم آورد رودخانه هیرمند را به طرف ایرانی بدهد. طرف ایرانی می تواند درخواست بازدیدی از ایستگاه دهراوود جهت بررسی میزان آورده رودخانه هیرمند داشته باشد و طرف افغانستانی نیز باید شرایط بازدید را فراهم کند.
وی ادامه داد: قرار است کارشناسان از ایستگاه دهراوود و سد کجکی بازدید داشته تا مشخص شود میزان ذخیره سد کجکی چقدر است؛ گزارش این بازدید و بررسی‌ها نیز به مجلس ارائه خواهد شد.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در حاشیه سفر اخیر خود در تاریخ 5 تیرماه جاری به منطقه سیستان در جمع خبرنگاران بیان کرده بود: حقابه هیرمند از جمله موضوع‌های مهم و در دستورکار دستگاه دیپلماسی است، بدون تردید تا احقاق حقوق مردم سیستان و بلوچستان پیگیری خواهد شد.
اتابک جعفری افزود: پیگیری جهت تحقق حقابه ایران از هیرمند از سوی دولت، وزارت نیرو و وزارت خارجه مورد تأکید قرار گرفته، ایران با همکاری کشور افغانستان پیگیر این حق و مطالبه اصلی مردم استان تا زمان حصول نتیجه است.
این مقام مسئول با تأکید به وجود همت همگانی و دستور رئیس‌جمهور دررابطه‌با پیگیری جدی حقابه هیرمند ابراز امیدواری کرد: حقابه ایران از هیرمند در سریع‌ترین زمان به نتیجه برسد.
در ادامه تأکیدات برای پیگیری حقابه سیستان ائمه جمعه زاهدان و شمال سیستان و بلوچستان خواستار پیگیری جدی دولت در زمینه تحقق حقابه سیستان شدند.
دولت در خصوص منطقه سیستان پشتیبانی بیشتر و سریع‌تری داشته باشد
آیت‌الله مصطفی محامی نماینده ولی‌فقیه در سیستان و بلوچستان در خطبه‌های نمازجمعه زاهدان در تاریخ ۹ تیرماه جاری بیان کرد: منطقه سیستان سال‌هاست که با مشکلاتی روبروست و این روزها با بحران موجه است و مشکلات مختلفی دارد از خشکسالی و کمبود آب‌گرفته تا قطع برق، طوفان خاک و ریزگردها تا مشکلات سوخت، نفت و گاز خصوصاً در زمستان هر چند که این مشکلات در سرتاسر استان وجود دارد؛ اما در منطقه سیستان با شدت بیشتری روبروست.
وی اضافه کرد: باید مشخص شود که این مشکلات از کجا نشئت‌گرفته و آیا نمی‌شد پیش‌بینی و تلاش کرد تا سیستان به این حال‌وروز نیفتد؟
امام‌جمعه زاهدان گفت: کارشناسان می‌گویند وضعیت کنونی راه‌حل‌هایی دارد و شاید خشکسالی و قحطی تحت کنترل ما نیست اما می‌شد باتدبیر، کار بیشتر، طراحی ایده‌های نو، تغییر وضعیت کار مردم به بهبود وضعیت منطقه سیستان کمک کرد و حتی می‌شود برای تأمین آب شرب و کشاورزی نیز جدای از بحث حقابه کارهایی صورت گیرد؛ اما چه شده که تحقق پیدا نکرده است؟
وزارت امور خارجه مسئله حقابه را مجامع بین‌المللی پیگیری کند
امام‌جمعه زابل نیز در خطبه‌های نمازجمعه این شهرستان گفت: شرایط مردم سیستان باتوجه‌به ماده دو کنفواسیون سازمان ملل نسل‌کشی محسوب می‌شود وزارت امور خارجه مسئله حقابه را از طریق مجامع بین‌المللی پیگیری کند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجتبی عزیزی افزود: اینکه مسئولین در سخنانشان مدام می‌گویند ما به‌طورجدی پیگیر حقابه هستیم؛ ولی در عمل این پیگیری‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشته است و مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای قوه قضائیه فرمودند ملاک خروجی کار است؛ اما خروجی کار کجاست و ما سؤال جدی از وزارت امور خارجه در مورد احقاق حق مردم سیستان در موضوع حقابه عملاً چه کرده است و قرار بر این بوده وزارت امور خارجه فصلی دراین‌خصوص گزارش دهد که چه اقدامی انجام داده است.
وی تأکید کرد: ما از وزارت خارجه گلایه و انتظار داریم که پاسخگوی مردم سیستان باشند و در حضور مردم هم نمایندگان هم مسئولین استانی به‌طورجدی پیگیری کنند.
با همه پیگیری‌ها و گفته‌های متعدد مسئولین کشوری و استانی اما همچنان سیستان در آتش بدعهدی کشور افغانستان دارد می‌سوزد و شرایط زندگی در این خطه از کشور هر روز بحرانی‌تر می‌شود به‌طوری‌که با وزش بادهای ۱۲۰ روزه و هجوم ریزگردهای ناشی از تالاب هامون زندگی مردم را در زیر خروارها خاک مدفون می‌کند.
به گفته مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان از ابتدای تیرماه تا کنون هزار و ۱۹۱ نفر از مردم شمال سیستان و بلوچستان بر اثر ریزگردهای ناشی از طوفان در سیستان به مراکز درمانی مراجعه که ازاین‌بین ۱۷۱ نفر بستری و متأسفانه یک نفر جان خود را ازدست‌داده است.
حال باید دید روزگار سیستان، سرزمین تمدن چندهزارساله و انبار غله ایران که روزگار پر آبی کل گندم و آرد کشور و حتی آسیا را تأمین می‌کرد، چه خواهد شد؟
انتهای خبر/ س https://asrehamoon.ir/vdchiinzw23n-vd.tft2.html
asrehamoon.ir/vdchiinzw23n-vd.tft2.html
