رسم عاشقیِ عزاداران حسینی در تاسوعاو عاشورا/جاذبه اباعبدالله ارادتمندانش را در سیستان و بلوچستان گرد هم می آورد

محمدعلی ابراهیمی، کارشناس مردم شناسی و پژوهشگر میراث فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار عصرهامون بیان کرد: در سیستان و بلوچستان از گذشته های دور هر یک از روزهای دهه نخست ماه محرم را به نام و یاد یکی از اهل بیت و یاران امام حسین (ع) گرامی داشته و عزاداری می کنند.

وی افزود: مثلا روز چهارم محرم که به عزاداری حر نام گذاری شده مردم همراه با برگزاری مجالس عزا، نذورات خود را نیز در قالب غذاهای گرم تهیه و میان عزاداران توزیع می کنند.

پژوهشگر میراث فرهنگی تصریح کرد: روز پنجم به نام فرزندان حضرت زینب (س)، روزهای ششم تا هشتم به یاد حضرت قاسم و حضرت علی اکبر (ع)، نهم به نام حضرت ابوالفضل علیه السلام و دهم به نام و یاد سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، عزاداری می شود.

ابراهیمی اظهار کرد: در عزاداری تاسوعا و عاشورا که از بامداد آغاز و تا عصر ادامه دارد هیئت ها با حرکت از مقابل حسینیه ها و تکایا با نوحه خوانی و سینه زنی به سمت گلزار شهدا هر منطقه می روند و در این محل به عزادارای می پردازند.

وی بیان کرد: خیل عظیم جمعیت که یک پارچه سیاه پوش هستند شور خاصی به آیین عزاداری می دهند و بیشتر خیابان های منتهی به گلزار شهدا مملو از سوگوارانی است که در دسته های سینه زن و زنجیر زن حرکت می کنند.

کارشناس مردم شناسی عنوان کرد: یکی از رسوم سیستانی ها "چووه شی یا چاووشی" است که عموما یکی از پیرمردان یا مداحان با صدای حزن انگیز و زیبا اشعاری در زمینه قیام عاشورا می خواند و مردم و جمعیت را آماده سینه زنی و شروع مراسم می کند.

ابراهیمی گفت: در میان سیستانی ها مرسوم است که از شب چهارم محرم به بعد از حسینیه ها، دسته های عزا به صورت سینه زنی و زنجیرزنی برای عرض تسلیت به مساجد و تکایای دیگر می روند، آنچه در این بین خیلی مهم و حزن انگیز است زمان رسیدن دو دسته زنجیرزنی به هم است که مداحان و پیرغلامان با خواندن اشعاری به صورت "بحث و بیت" (نوحه و پاسخ نوحه) اجرا و همچنین به همدیگر بابت عزای حسینی تسلیت می گویند که این صحنه بسیار حزن انگیز است.

سنت پذیرایی از عزاداران حسینی در ظهر تاسوعا و عاشورا

وی ادامه داد: عزاداران در روزهای تاسوعا و عاشوای حسینی بهترین غذای خود را تهیه و آن را پس از قرار دادن در سینی های بزرگ بر روی سر می‌گذارند و به حسینیه ‌ای که سینه زن ها و زنجیرزن‌ها مشغول برگزاری مراسم هستند، می‌برند.

پژوهشگر میراث فرهنگی عنوان کرد: ساعت ۱۲ ظهر در حسینیه باز می‌شود و مردم در صف های طولانی، با سینی هایی بر سر که پر از نذورات است وارد حسینیه می شوند و از عزاداران پذیرایی می‌کنند.

ابراهیمی تصریح کرد: در سیستان اکثرا تا روز دهم غذاهای نذری مردم را " غلور" تشکیل می‌ دهد و در روز عاشورا با قیمه از سوگواران پذیرایی می‌شود.

وی ادامه داد": در شب ها مردم به مساجد می‌روند و چراغ ها را خاموش می کنند و در نور شمع به سوگواری می‌پردازند و با شله زرد و آش رشته از دیگر عزداران پذیرایی می‌کنند.
"خیمه سوزان" نمایش اوج مظلومیت اهل بیت(ع)

کارشناس مردم شناسی گفت: ظهر عاشورا آیین "خیمه سوزان" با حضور عزاداران و سوگواران حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) در شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان برگزار می‌شود.

ابراهیمی اظهار کرد: در آیین خیمه سوزان، تعزیه حادثه عاشورا به یاد مظلومیت و غربت سید و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) و ۷۲ یار باوفایش به اجرا در می‌آید و عزاداران در سوگ این حادثه عظیم اشک ماتم می‌ریزند.

وی ادامه داد: در این مراسم به یاد آتش گرفتن خیمه‌های سید و سالار شهیدان در حادثه عاشورا، آیین خیمه سوزان اجرا و خیمه‌هایی به صورت نمادین به آتش کشیده می‌شود تا اوج مظلومیت اهل بیت (ع) به نمایش درآید.
 

تابوت گردانی، سقایی و علم گردانی در سیستان و بلوچستان

پژوهشگر میراث فرهنگی اظهار کرد:عاشورا را می توان از جمله بزرگترین آیین های دینی مردم سیستان وبلوچستان دانست، از مهم ترین بخشهای این آیین تابوت گردانی بوده که به منزله تشییع پیکر امام حسین (ع) در این روز است.

ابراهیمی تصریح کرد: تابوت گردانی در نقاط مختلف کشور در اشکال و صورت های گوناگونی دیده می شود، به گونه ای که می توان گفت بر اثر اشاعه فرهنگی، این آیین گسترش یافته و متناسب با محیط، شکل و نام خاصی به خود گرفته است.

وی ادامه داد: این آیین به عنوان یکی ازمواریث فرهنگی طی دوران متمادی به تدریج شکل گرفته و به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.

کارشناس مردم شناسی تصریح کرد: شناخت ارزش های نهفته در تابوت گردانی به عنوان مظهر تشخص اجتماعی و وحدت آیینی مردم، اهمیت مطالعه آن را دوچندان می کند.

ابراهیمی عنوان کرد: قدمت برگزاری این آیین، نشان دهنده همبستگی فرهنگی، وفاق مذهبی و عدم موجود گروه بندی ها و تنازعات قدرت در میان ساکنان سیستان و بلوچستان بوده است.

وی اظهار کرد: سقاخوانی اوج ارادت مردم اين خطه را به حضرت ابا عبدالله (ع) نشان می دهد، به طوری که در اين ايام ارادتمندان به امام حسين (ع) در حالی که با يک دست مشک آب و با دست ديگر کاسه ای در دست دارند به ياد تشنه لبان کربلا، عزاداران را سيراب مي کنند.

پژوهشگر میراث فرهنگی بیان کرد: برخی از مردم این خطه در ایام حرکت دسته های عزادار و سینه زن با حمل آب، عزاداران را سیراب می کنند، برخی از سقاها در گذشته اشعاری سوزناک از تشنگی خاندان رسول الله (ص) در قالب مرثیه سرایی می خواندند.

ابراهیمی بیان کرد: علَم درعزاداری حسینی از ابزارهایی است که در هیئت‌ها و دسته‌های مذهبی به کارگرفته و از نشانه‌های گروه‌های عزادار محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: علَم در حقیقت به عنوان سمبلی برای تداعی واقعه کربلا است، نشانه‌هایی مانند دست بریده یا شاخه‌های نخل، ابزارآلات جنگ مانند سپر و شمشیر و یا تزیین یک چوب بلند با پارچه‌های سبز و قرمز و نصب ابزار آلات جنگی و ... از علَم های اصیل محسوب می شود.

کارشناس مردم شناسی اظهار کرد: در اصطلاح عزادارى حسینى، نام علم و علامت، نشانه خاصى است که هر هیئت و دسته، ویژه خود دارد و آن را ازدسته هاى دیگر متمایز مى سازد.
 

 

حزن و اندوه در شام غریبان

ابراهیمی گفت: در شب شام غریبان مردم به مساجد مي روند و چراغ ها را خاموش می کنند و در نور شمع به سوگواری می پردازند و با شله زرد و آش رشته از دیگر عزداران پذيرایی می کنند.

وی تصریح کرد: در شام غریبان مساجد و تکایا به معنی واقعی کلمه غمناک و نالان است و برای همنوایی با اسیران کربلا و قافله سالار اسیران حضرت زینب (ع) دورهم حلقه می زنند و در گروه های چند تایی از مساجد و تکایا خارج در کوچه ها حرکت، از کنار خرابه ها عبور و ابیاتی را با همنوایی می کنند.

ابراهیمی بیان کرد: عزاداری شهادت حضرت اباعبدالله یکی از مراسمات و شعائر دینی ما شیعیان بوده و منحصر به یک مراسم آیینی صرف نیست، بلکه دارای بار معنایی، فکری و فرهنگی گسترده‌ای است.

وی بیان کرد: اهمیت فوق‌العاده‌ای که این مراسم مذهبی در جامعه ما دارد بر کسی پوشیده نیست و تنها در یک جمله می‌توان از آن به عنوان مراسمی راهبر در اندیشه و عمل شیعیان نام برد.

انتهای پیام/